डॉ. गोविंद शिऊरकर, डॉ. बाळासाहेब सोनवलकर, मेघना बिचुकले

Fodder Crop Cultivation :

यशवंत गवत (संकरित नेपियर)

खरीप हंगामात जून ते ऑगस्ट, तर उन्हाळी हंगामात फेब्रुवारी ते मार्च दरम्यान लागवड करता येते.

सुधारित वाण : यशवंत, फुले जयवंत

बियाणे प्रमाण (हेक्टरी ) : ८ ते १२ किलो

पेरणी अंतर : ५० ते ६० सेंमी

कापणी : पहिली कापणी ६० ते ७० दिवस, नंतरच्या कापण्या ४५ ते ५५ दिवसांनी.

उत्पादन (हेक्टरी) : २००० ते २५०० क्विंटल

वैशिष्ट्ये

बारा महिने हिरवा चारा देणारे पीक आहे.

हत्ती गवताचा बहुवार्षिकपणा, जलद वाढ ही वैशिष्ट्ये आहेत.

जायंट बाजरीपासून मऊपणा, पालेदारपणा, गोडवा रसाळता हे गुण आणलेले आहेत.

एका वर्षात ७ ते ८ कापण्या होतात.

चवळी

खरीप हंगामात जून ते ऑगस्ट दरम्यान लागवड करता येते.

सुधारित वाण : श्वेता, इसी ४२१६, बुंदेल लोबिया

बियाणे प्रमाण (हेक्टरी ) : ४० किलो

पेरणी अंतर : ३० सेंमी

कापणी : ४५ ते ५० दिवस

उत्पादन (हेक्टरी) : ३०० ते ३५० क्विंटल

वैशिष्ट्ये

द्विदल वर्गाचे पीक आहे.

खरीप अथवा उन्हाळी हिरव्या चाऱ्यासाठी घेता येते.

जनावरांना पालेदार व पौष्टिक चारा मिळतो.

पिकाच्या मुळांवर रायझोबियम जिवाणू गाठी असल्याने नत्र साठवले जाते.

मका व ज्वारी बरोबर मिश्रपीकही घेता येते.

मारवेल

जून ते जुलै दरम्यान लागवड करता येते.

सुधारित वाण : मारवेल ७, मारवेल ४०, मारवेल ९३, फुले गोवर्धन

बियाणे प्रमाण (हेक्टरी) : ४० किलो

पेरणी अंतर : ३० ते ४० सेंमी

कापणी : ६० ते ६५ दिवस

उत्पादन (हेक्टरी) : जिरायत : २०० ते ३०० क्विंटल, बागायती २५० ते ३५० क्विंटल

वैशिष्ट्ये

बारीक खोडाचे बहुवार्षिक गवत आहे.

कमी पावसाच्या परिस्थितीत येते.

गवत १ ते २ मीटर उंच असते.

गवताची काडी बारीक, रसदार, लुसलुशीत व पौष्टिक असते.

गवत पानेदार व रुचकर असते.

जनावरे आवडीने खातात.

तंतुमय मुळांचे प्रमाण जास्त असल्यामुळे उताराच्या जमिनीची धूप कमी होते.

डॉ. गोविंद शिऊरकर, ९३०९०८१९४९

(लोकनेते मोहनराव कदम कृषी महाविद्यालय, कडेगाव, जि. सांगली)