Fruit Crop Management: फळबागेची जर तुम्ही लागवड करणार असाल तर जमीन आणि हवामानाबरोबरच जागेच्या निवडीचाही विचार करावा लागतो. फळबागेची लागवड ही कायम स्वरुपाची असते. त्यामुळे फळबाग लागवडीसाठी जागेची निवड करताना जर चूक झाली तर कालांतराने ती दुरुस्त करणं कठीण होतं. त्यामुळे कोणत्याही फळबाग लागवडीचं नियोजन करताना जमिनीची निवड, मातीची तपासणी, फळपिकाची निवड, लागवडीचा आराखडा, जातिवंत कलमे, रोपांची निवड, पाण्याची उपलब्धता, बाजारपेठ या सर्व बाबी लक्षात घेऊन नियोजन करावं.

फळबागेसाठी उत्तम निचऱ्याची ६.५ ते ७.५ च्या दरम्यान सामू असणारी जमीन निवडावी. त्यासाठी आधी माती परिक्षण करुन घ्यावं. यासोबतच जमिनीच्या खोलीनुसार फळपिकांची निवड करावी.

जमिनीचा उतार २ किंवा ३ टक्क्यांपेक्षा जास्त नसावा. ज्या जमिनीचा उतार १५ टक्क्यांपेक्षा जास्त आहे. त्या ठिकाणी टप्पे करुन ठिबक सिंचन पद्धत वापरुन लागवड करावी.

जमिनीचा उतार दक्षिण - पश्चिम दिशेला असल्यास फळझाडांसाठी चांगले असते. कारण अशा ठिकाणी हवा उष्ण आणि कोरडी राहते.

पूर्वमशागतीची कामे झाल्यानंतर एप्रिल - मे मध्ये फळझाडांसाठी शिफारशीनुसार योग्य लांबी, रुंदीचे खड्डे घ्यावेत. हे खड्डे पोयटा माती, पालापाचोळा, शेणखत, जैविक खते, ट्रायकोडर्मा, सिंगल सुपर फॉस्फेट, शिफारशीत कीडनाशक पावडर यांच्या मिश्रणाने भरुन घ्यावेत.

ज्या जमिनीतून पाण्याचा चांगला निचरा होत नाही, अशा जागेत कोणतंच फळझाड येत नाही. त्यामुळे भारी, मध्यम व हलकी असा जमिनीचा प्रकार पाहून त्यानुसार फळझाडांची निवड करावी.

हलक्या जमिनीत पेरु, डाळिंब, कागदी लिंबू, द्राक्ष, पपई, सीताफळ, बोर, आवळा, चिंच, जांभूळ तर मध्यम जमिनीत आंबा, संत्री, मोसंबी, चिकू आणि भारी चांगल्या निचऱ्याच्या जमिनीत केळी हे पीक चांगले येऊ शकतात.

जमिनीतील चुनखडीचे प्रमाण १० टक्क्यांपेक्षा जास्त असेल अशा जमिनीत आंबा, पेरु, चिकू, संत्रा, मोसंबी, लिंबू यासारख्या फळांची लागवड करण टाळाव.

३० ते ४५ सेंमी खोली असणाऱ्या जमिनीत बोर, सीताफळ, काजू या फळझाडांची लागवड करावी. ७.५ सेंमी पेक्षा कमी खोलीच्या जमिनीत कोणतीही फळझाडे लावू नयेत.

४५ ते ९० सेंमी मध्यम खोल जमिनीत पेरु, डाळिंब, अंजीर, पपई ही फळझाडे लावावीत.

आंबा, चिकू, चिंच, जांभूळ, लिंबूवर्गीय फळझाडांना एक मीटरपेक्षा जास्त खोलीच्या जमिनी लागतात. जमीन शक्यतो सपाट असावी. अशा प्रकारे जमीन पाहून जर फळबागेची लागवड केली तर फळबाग लागवड यशस्वी ठरते.

माहिती आणि संशोधन - महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी