Control of Phytophthora Blight : तूर पीक सध्या फांद्या फुटण्याच्या अवस्थेत आहे.  बऱ्याच ठिकाणी सध्या तुरीच्या या अवस्थेतच फायटोप्थोरा ब्लाईट या रोग आलाय. या रोगामुळे तुरीचे पीक करपून जाते. तुरीची मर चार प्रकारच्या बुरशीमुळे होते. त्यापैकी फायटोप्थोरा बुरशीमुळे होणाऱ्या रोगाला फायटोप्थोरा ब्लाईट असं म्हणतात.  हा रोग खर तर रोपावस्थेतच येतो पण गेल्या वर्षीपासून मराठवाड्यात काही ठिकाणी हो रोग फाद्या फुटण्याच्या अवस्थेत आणि काही ठिकाणी पिकाच्या शेवटच्या टप्प्यात ही येऊ लागलाय. यो रोगामुळे ४० ते ५० टक्क्यापर्यंत उत्पादनात घट येते.  त्यामुळे या रोगाची वेळेवर लक्षणे ओळखण अत्यंत आवश्यक आहे. 

या रोगाची लक्षणे कशी ओळखायची तर खोडावर गोलाकार टोकाकडे निमुळते होत जाणारे राखेरी रंगाचे चट्टे पडलेले दिसतात. काही दिवसांनी त्या ठिकाणी खाच पडलेली दिसते. खोडाचा भाग फुगतो आणि त्याठिकणी गाठी येतात. प्रादुर्भाव जर जास्त असेल तर  गाठीमधून चीकट पदार्थ येऊ लागतो. खोड तपकिरी पडून करपते. फांद्या पण करपतात. अशावेळी पाऊस जर झाला तर या रोगाच प्रमाण वाढतं. त्यामुळे अशी लक्षणे दिसताच ताबडतोब उपाय करा. 

या रोगाला आळा कसा घालायचा तर 

सगळ्यात महत्वाचं म्हणजे आपल्याला तुरीची लागवड करतानाच काळजी घ्यायची आहे.  यामध्ये पाण्याचा निचरा होणारी जमीन निवडन,  उन्हाळ्यात जमिनीची खोल नांगरट करण, पिकाची फेरपालट आणि बियाण्याला बीज प्रक्रिया करण, याशिवाय तीन वर्षापेक्षा जास्त काळ एकाच जमिनीत तूर पीक न घेण या गोष्टींचा समावेश होतो.  ही झाली पीक लागवडीपुर्वी फायटोप्थोरा ब्लाईट रोग येऊ नये म्हणून घ्यायची खबरदारी.

रोग आल्यानंतर काय उपाय करायचे हे ही सांगते यामध्ये आपल्याला रोगाची लक्षणे दिसताच  ट्रायकोडर्मा हे जैविक बुरशीनाशक किंवा बायोमिक्स ची २०० ग्रॅम किंवा २०० मिली प्रति १० लीटर पाण्यात मिसळून आळवणी करायची आहे. रासायनिक बुरशीनाशकामध्ये मेटाल्कझिल घटकामुळेही फायटोप्थोरा बुरशीचे चांगले नियंत्रण होतं असं प्रयोगावरून तज्ज्ञांना दिसून आलं आहे.  याशिवाय शेताच्या चारही बाजूस चर काढावा त्यामुळे शेतात पाणी साचून फायटोप्थोरा बुरशीचा प्रादुर्भाव वाढणार नाही. शेतात काश्या, पिकाचे राहीलेले अवशेष, धसकटे आणि काडीकचरा असू नये. शेत आणि बांध नेहमी स्वच्छ ठेवा त्यामुळे रोगाचा प्रादुर्भाव वाढणार नाही.  

माहिती आणि संशोधन - डॉ. प्रशांत सोनटक्के, कृषी संशोधन केंद्र, बदनापूर