Chhatrapati Sambhajinagar : कापूस व तूर या दोन्ही पिकामध्ये शेतकऱ्यांनी जमिनीच्या प्रकारानुसार वाणाची निवड, बीजप्रक्रिया करणे, योग्य अंतर, माती परीक्षणानुसार अन्नद्रव्य व्यवस्थापन आणि सुरुवातीपासूनच एकात्मिक कीड व रोग व्यवस्थापन या बाबींचा अवलंब केला तर दोन्ही पिकांमध्ये चांगले उत्पादन येऊ शकते, असे मत राष्ट्रीय कृषी संशोधन प्रकल्पचे प्रमुख डॉ. सूर्यकांत पवार यांनी व्यक्त केले.

कृषी विज्ञान केंद्र, पैठण रोड, छत्रपती संभाजीनगरद्वारे आयोजित ९९ व्या शेतकरी शास्त्रज्ञ सुसंवाद कार्यक्रमामध्ये डॉ. पवार यांनी अध्यक्षीय मार्गदर्शन करीत होते. या कार्यक्रमामध्ये प्रा. गीता यादव, डॉ. बस्वराज पिसुरे, डॉ. संजूला भावर, गंगापूरचे तालुका तंत्रज्ञान व्यवस्थापक (आत्मा) दिलीप मोटे व शेतकरी उपस्थित होते.

डॉ. पवार म्हणाले, की मध्यम ते भारी व पाण्याचा चांगला निचरा होणाऱ्या जमिनीत कापसाची लागवड करावी. लागवडीपूर्वी सेंद्रिय खतांचा वापर करावा. तसेच जमिनीच्या प्रकारानुसार वाणाची निवड करावी. कोरडवाहू लागवडीसाठी कमी (१४०-१५० दिवस) ते मध्यम (१५०-१६० दिवस) तर बागायती लागवडीसाठी १६०-१८० दिवस कालावधीची वाणे योग्य राहतील.

कोरडवाहूसाठी मॉन्सूनचा पाऊस ७५-१०० मिमी पाऊस झाल्यानंतरच कापसाची लागवड करावी. लागवडीसाठी कोरडवाहूसाठी १२० बाय ४५ सेंमी, बागायतीसाठी १८० बाय ३० सेंमी किंवा १५० बाय ३० सेंमी, जोडओळसाठी १२० बाय ६० बाय ६० सेंमी तर बीटी सघन लागवडीसाठी ९० बाय ३० सेंमी या प्रमाणे लागवड अंतर घ्यावे. लागवडीपूर्वी जैविकची बीज प्रक्रिया नक्की करावी.

तसेच कापूस पिकामध्ये मूग, उडीद, सोयाबीन, तूर यांची आंतरपिके देखील घेता येतात. माती परीक्षणानुसार एकात्मिक अन्नद्रव्य व्यवस्थापन करावे. तसेच ठिबक सिंचन पद्धतीचा अवलंब करून पिकाला लागेल तेवढेच पाणी द्यावे. कापूस पिकातील कीड व रोगांच्या नियंत्रणासाठी सुरुवातीपासूनच एकात्मिक कीड व रोग नियंत्रण पद्धतींचा अवलंब शेतकऱ्यांनी करावा.

मध्यम जमिनीसाठी किंवा कोरडवाहू लागवडीसाठी तुरीचे बीडीएन ७११, बीडीएन ७०८ आदी कमी कालावधीच्या तर भारी जमिनीसाठी किंवा बागायती लागवडीसाठी गोदावरी, बीएसएमआर ७३६ इत्यादी जातींची निवड करावी. तुरीची लागवड करण्यापूर्वी थायरम/बाविस्टीन ०२ ग्राम प्रतिकिलो बियाणे तसेच २५० ग्राम रायझोबियम व स्फूरद विरघळणारे जीवाणू प्रति १० इलो बियाणे तसेच ट्रायकोडर्मा ३ ते ४ ग्रॅम प्रतिकिलो बियाणे या प्रमाणे बीजप्रक्रिया करावी. तुरीची लागवड ही १५ जून ते १५ जुलै आणि जास्तीत जास्त ३० जुलैपर्यंतच करावी. नंतर लागवड केल्यास उत्पादनात घट येते. या वेळी प्रा. गीता यादव, डॉ. बस्वराज पिसुरे यांनी मार्गदर्शन केले.