Pune News : केंद्र सरकारच्या भारतीय कृषी संशोधन परिषदेने (ICAR) गोव्यातील खोला मिरचीला शेतकरी पीक म्हणून मान्यता दिली आहे. तसेच परिषदेने खोला मिरचीचे पीक कानाकोनाच्या भौगोलिक परिसरातील शेतकऱ्यांचे पीक असल्याची अधिकृत घोषणा देखील केली आहे. त्यामुळे खोला मिरची गोव्यातील नोंदणीकृत पहिले शेतकरी पीक ठरले आहे.

खोला मिरचीला ज्याला कानाकोना मिरची म्हणून म्हणूनही ओळखले जाते. खोला (कोला) गावातील आदिवासी समुदायांद्वारे पारंपारिकपणे खोला मिरचीची शेती केली जाते. याची लागवड पद्धत विशिष्ट विशिष्ट असून ती पावसाळ्यात लागवड केली जाते. तर याची शेती कानाकोनाच्या डोंगराळ प्रदेशात आणि खडकाळ मैदानात केली जाते. त्यामुळे कानाकोना येथील शेतकरीच हा खोला मिरचीचा खरा उत्पादक असल्याचेही परिषदेने म्हटले आहे.

दरम्यान दोन वर्षांपूर्वीच खोला मिरचीला भौगोलिक मानांकन (GI) प्राप्त झाले होते. त्यामुळे यापुढे खोलाच्या शेतकऱ्याशिवाय अन्य कोणासही खोला मिरचीचे व्यावसायिक उत्पादन घेता येणार नाही. राज्यात उत्पादन घेता येईल मात्र खोला मिरचीला मिळालेले भौगोलिक मानांकन वापरता येणार नाही. तसेच येथील समूहाकडे आता उत्पादन, विक्री, बाजार, वितरण, आयात आणि निर्यातीचे विशेष अधिकार राहणार आहेत. प्राधिकरणानुसार हा कालावधी सहा वर्षांसाठी असून २०३९ पर्यंत नूतनीकरण करता येणार आहे.

खोला मिरचीच्या जातीचे संकलन, वैशिष्ट्यीकरण भारतीय कृषी संशोधन परिषदेच्या सेंट्रल कोस्टल ॲग्रिकल्चरल रिसर्च इन्स्टिट्यूट, गोवा यांनी केले आहे. तर वनस्पती जातींचे संरक्षण आणि शेतकरी हक्क प्राधिकरणास अहवाल दिला होता. त्यानंतर आता खोला मिरचीची गोव्यातील नोंदणीकृत पहिले शेतकरी पीक म्हणून यशस्वी नोंद झाली आहे. खोला मिरची तिच्या लाल रंगासाठी आणि मध्यम तिखटपणासाठी प्रसिद्ध आहे.

याआधी आयसीएआर परिषदेच्या जुने गोवे येथील केंद्रातून डॉ. ए. आर. देसाई यांनी खोला मिरचीवर काम केले होते. तसेच त्यांनी ‘कार्दोज मानकुराद’ या आंब्यालाही अशीच भौगोलिक मानांकन मिळावे, यासाठीही काम केले आहे. मात्र, अद्याप ती मान्यता मिळालेली नाही.