डॉ. आदिनाथ ताकटे, डॉ. अनिल राजगुरू

Characteristics of Soybean Variety : राज्यात सोयाबीन पिकाच्या लागवड क्षेत्रात दिवसेंदिवस वाढ होत आहे. कमी कालावधीत, कमी खर्चात आणि पुरेशा पावसावर येणारे पीक म्हणून सोयाबीन ओळखले जाते. राज्यातील कृषी विद्यापीठांनी कमी, मध्यम व उशिरा कालावधीत तयार होणारे, अवर्षणास प्रतिकारक्षम, कीड व रोगास प्रतिकारक, चांगले उत्पादन देणारे वाण विकसित केले आहेत. लागवडीसाठी स्थानिक परिस्थितीनुसार योग्य गुणवैशिष्ट्ये असलेल्या वाणाची निवड केल्यास चांगले उत्पादन मिळते.

कमी कालावधीत परिपक्व होणारे वाण : जेएस ९३०५, एमएयूएस १५८, एमएयूएस ६१२, एमएसीएस १४६०, एनआरसी १५७

मध्यम कालावधीत परिपक्व होणारे वाण : फुले दूर्वा, फुले किमया, एमएयूएस ७२५, एमएयूएस ७१, सुवर्ण सोया, जेएस ३३५.

उशिरा कालावधीत परिपक्व होणारे वाणः फुले संगम, फुले किमया

दुष्काळसदृश परिस्थितीत चांगले उत्पादन देणारे वाण ः एमएयूएस-७१ (समृद्धी), एमएयूएस ६१२, एमएसीएस १४६०, जेएस ९५-६०

महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी द्वारे विकसित वाण

फुले संगम (केडीएस ७२६)

प्रसारण वर्ष : २०१६ मध्ये प्रसारित.

दक्षिण महाराष्ट्र, तेलंगणा, आंध्रप्रदेश आणि तमिळनाडू राज्यांत लागवडीसाठी शिफारस,

परिपक्वता कालावधी : १००-१०५ दिवस

वैशिष्ट्ये : जाड व चमकदार दाणे, भारी जमीन व व्यवस्थापन चांगले असल्यास उत्पादन चांगले, तांबेरा रोगास प्रतिकारक

हेक्टरी उत्पादन : हेक्टरी २५ ते ३० क्विंटल

फुले किमया (केडीएस ७५३)

प्रसारण वर्ष : २०१७

दक्षिण महाराष्ट्र, तेलंगणा, आंध्रप्रदेश कर्नाटक, गुजरात, झारखंड, छत्तीसगड, ओडीशा आणि ईशान्येकडील राज्यासाठी शिफारशीत.

परिपक्वता कालावधी : १०० ते १०५ दिवस

वैशिष्ट्ये : जाड व चमकदार दाणे, तांबेरा रोगास प्रतिकारक्षम.

हेक्टरी उत्पादन : २७ ते ३२ क्विंटल

फुले दूर्वा (केडीएस ९९२)

प्रसारण वर्ष : २०२१

दक्षिण महाराष्ट्र, तेलंगणा, आंध्रप्रदेश आणि तमिळनाडू राज्यांत लागवडीसाठी शिफारस.

परिपक्वता कालावधी : ९५ ते १०० दिवस

वैशिष्ट्ये : तांबेरा रोग, खोडमाशी किडीस प्रतिकारक्षम

हेक्टरी उत्पादन : २७ ते ३५ क्विंटल

फुले अग्रणी (केडीएस ३४४)

प्रसारण वर्ष : २०१५

दक्षिण महाराष्ट्र, तेलंगणा, आंध्रप्रदेश आणि तमिळनाडू राज्यासाठी शिफारशीत.

परिपक्वता कालावधी : १०० ते १०५ दिवस

वैशिष्ट्ये : तांबेरा रोगास प्रतिकारक्षम

हेक्टरी उत्पादन : २५ ते ३० क्विंटल

फुले कल्याणी (डीएस २२८)

प्रसारण वर्ष : २००६

परिपक्वता कालावधी : ९५ ते १०० दिवस

वैशिष्ट्ये : दाण्याचा रंग फिक्कट पिवळा, मध्यम आकाराचे दाणे, तांबेरा रोगास कमी बळी पडणारा

हेक्टरी उत्पादन : २३ ते २५ क्विंटल

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी यांच्याद्वारे विकसित वाण

एमएयूएस -७१ (समृद्धी)

प्रसारण वर्ष : २०१०

परिपक्वता कालावधी : ९५ ते १०० दिवस

वैशिष्ट्ये : मध्यम ते भारी जमिनीत लागवडीस योग्य, शेंगा न फुटणारे वाण, अवर्षणास प्रतिकारक्षम.

हेक्टरी उत्पादन : २८ ते ३० क्विंटल

एमएयूएस -१५८

प्रसारण वर्ष : २०१०

परिपक्वता कालावधी : ९३ ते ९८ दिवस

वैशिष्ट्ये : हलक्या व मध्यम जमिनीत लागवडीस योग्य.

हेक्टरी उत्पादन : २६ ते ३१ क्विंटल

एमएयूएस -६१२

प्रसारण वर्ष : २०१६

परिपक्वता कालावधी : ९४ ते ९८ दिवस

वैशिष्ट्ये : उंच वाढणारे, वातावरण बदलामध्ये ताग धरणारे, दुष्काळसदृश स्थितीत व आंतरपीक पद्धतीसाठी अतिशय योग्य वाण.

हेक्टरी उत्पादन : ३० ते ३२ क्विंटल

एमएयूएस १६२

परिपक्वता कालावधी : १००-१०३ दिवस

वैशिष्ट्ये : उभट वाण

हेक्टरी उत्पादन : २८ ते ३० क्विंटल.

डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला यांच्याद्वारे विकसित वाण :

पीकेव्ही अंबा (एएमएस १००-३९)

प्रसारण वर्ष : २०२१

परिपक्वता कालावधी : ९४ ते ९६ दिवस

वैशिष्ट्ये : लवकर परिपक्व होणारे वाण, मध्यम जमिनीत अत्यंत चांगले उत्पादन देणारे वाण. बदलत्या हवामानास अनुकूल वाण, शेंगा फुटण्याचे प्रमाण कमी, मूळकुज/खोडकुज, चक्रीभूंगा, खोडमाशी या किडींना प्रतिकारक.

हेक्टरी उत्पादनः २८ ते ३० क्विंटल.

पीडीकेव्ही (यलो गोल्ड) (एएमएस १००१)

प्रसारण वर्ष : २०१८-१९

परिपक्वता कालावधी : ९५ ते १०० दिवस

वैशिष्ट्ये : मध्यम कालावधीत येणारे, मध्यम ते भारी जमिनीत लागवड केल्यास हमखास चांगले उत्पादन, मूळकुज व विषाणूजन्य रोगास प्रतिकारक्षम, परिपक्वतेनंतर १० दिवसांपर्यंत शेंगा फुटण्यास प्रतिकारक

हेक्टरी उत्पादन : २२ ते २६ क्विंटल

पीडीकेव्ही सुवर्ण सोया

(एएमएस-एमबी ५-१८)

प्रसारण वर्ष : २०१९-२०

परिपक्वता कालावधी : ९८ ते १०२ दिवस

वैशिष्ट्ये : मूळकुज, खोडकुज, पानावरील ठिपके या रोगास प्रतिकारक, चक्रीभुंगा, खोडमाशी किडीस मध्यम प्रतिकारक.

हेक्टरी उत्पादन : २४ ते २८ क्विंटल.

पीडीकेव्ही पूर्वा (एएमएस २०१४-१)

प्रसारण वर्ष : २०२०-२१

पूर्व भारतातील राज्याकरिता प्रसारित, पूर्व विदर्भातील जास्त पर्जन्यमान असलेल्या भागात उपयुक्त.

परिपक्वता कालावधी : १०२ ते १०५ दिवस

वैशिष्ट्ये : पिवळा मोझॅक या रोगास प्रतिकारक, चक्रीभुंगा, खोडमाशी या किडीस मध्यम प्रतिकारक, परिपक्वतेनंतर १० दिवसांपर्यंत शेंगा फुटण्यास प्रतिकारक.

हेक्टरी उत्पादन : २२ ते २६ क्विंटल

डॉ. आदिनाथ ताकटे, ९४०४०३२३८९

(एकात्मिक शेती पद्धती संशोधन प्रकल्प महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी)

डॉ. अनिल राजगुरू, ९४२१९५२३२४

(कृषी वनस्पतीशास्त्र विभाग, कृषी महाविद्यालय, पुणे)