Success Story of APMC : बुलडाणा जिल्ह्यातील नांदुरा तालुका पूर्वी कापूस उत्पादनात अग्रेसर होता. कालांतराने कपाशीचे क्षेत्र कमी होत गेले. बाजारपेठा व दरांचा विचार करून बहुतांश शेतकरी खरिपात सोयाबीन, तूरतर रब्बीत हरभरा, मका या पिकांना प्राधान्य देत आहे. या पिकांभोवती शेतकऱ्यांचे अर्थकारण फिरताना दिसत आहे.

या शेतमालांपैकी तूर, मका यांच्यासाठी हक्काची बाजारपेठ म्हणून जिल्ह्यातील नांदुरा बाजार समितीची ओळख तयार होत आहे. चांगले दर मिळत असल्याने या बाजार समितीतील आवक देखील सातत्याने टिकून राहात आहे. अन्य भागात विक्रीस जाणारा शेतमाल येथे येतआहे. या विभागात मोठ्या क्षमतेच्या बाजार समित्या असतानाही नांदुरा आपले स्वतंत्र स्थान तयार करण्यात सक्षम ठरते आहे.

तुरीसाठी प्रसिद्ध

केवळ तुरीचा विचार केला तर या बाजार समितीत दरवर्षी एक लाख क्विंटलपेक्षा अधिक उलाढाल होऊ लागली आहे.

मागील तीन वर्षांत त्यास सातत्याने चांगला दर मिळाल्याने आवक एक लाख क्विंटलपेक्षा अधिक झाली. अन्य मोठ्या बाजार समित्यांमध्ये मिळणाऱ्या दरांच्या तुलनेत येथे अधिक दर मिळत असल्याने शेतकऱ्यांचे प्राधान्य या बाजारपेठेस आहे.

येथून परराज्यात जातो मका

नांदुरा तालुक्यात रब्बी हंगामात मक्याची लागवड दिवसेंदिवस वाढते आहे. तालुक्यात खरिपात दोन हजार हेक्टरपर्यंत तर रब्बीत अडीच हजार हेक्टरपेक्षा त्याची लागवड होऊ लागली आहे. पूर्वी येथे उत्पादित होणारा मका मलकापूर बाजार समितीत विक्रीस नेला जायचा. कालांतराने तो नांदुरा बाजार समितीत येऊ लागला.

आता मक्यासाठी देखील ही बाजार समिती ओळखली जाऊ लागली आहे. गेल्या वर्षी मक्याला उच्चांकी प्रति क्विंटल २४५० रुपयांपर्यंत दर या ठिकाणी मिळाला. येथे खरेदी होणारा मका प्रामुख्याने गुजरातला पाठवला जातो. डेअरी उद्योग, स्टार्च, पोल्ट्री, पशुखाद्यासाठी त्याचा सर्वाधिक वापर होतो. मक्याच्या रूपाने कच्चा माल अधिक प्रमाणात उपलब्ध होऊ लागल्याने नांदुरा भागात मक्यापासून आटा तयार करणारे छोटे उद्योगही सुरु होऊ लागले आहेत.

शेतकऱ्यांसाठी सुविधा

पुस्तक अभ्यासिका- शेतकऱ्यांची मुले स्पर्धा परीक्षांच्या माध्यमातून सरकारी खात्यात उच्च अधिकारीपदापर्यंत पोचली पाहिजेत यासाठी बाजार समितीतर्फे शेतकरी पुस्तक अभ्यासिका चालवली जात आहे. यात नवनवीन माहिती असलेली पुस्तके विनामूल्य उपलब्ध करून दिली जातात.

अभ्यासासाठी जागा, वीज, पाणी आदी सुविधाही मोफत देण्यात येत आहेत. या उपक्रमाचे यश पाहून त्यातील लोकसहभागही वाढला आहे. शेतकऱ्यांना एक रुपयांत पोटभर जेवण, ‘आरओ’ यंत्रणेचे पिण्याचे पाणी, शेतकरी तारण योजना, माल ठेवण्यासाठी शेड, सुरक्षिततेसाठी सीसीटीव्ही कॅमेरे आदी सुविधाही आहेत. शेतकरी भवन, अतिरिक्त गोदामे, जनावरांचे शेड, डांबरी व सिमेंटचे रस्ते, जुन्या इमारतींची दुरुस्ती आदींपैकी काही प्रस्ताव मार्गी लावण्यात आले आहेत.

प्रातिनिधीक उलाढाल

वर्ष : २०२२-२३

शेतमाल आवक (क्विंटल) सरासरी दर (प्रति क्विंटल रू.)

सोयाबीन ६९४१६ ५१८५

मका २८३१० १७८५

तूर १५२९८७ ८६५०

हरभरा २०९०१ ४४११

सन २०२३-२४

सोयाबीन ९३१७० ४२१०

मका १९७५ ६५८००

तूर ११०३१७ ९५००

हरभरा ७६०२४ ५५५०