जागतिक पातळीवर आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर शेतीमध्ये ज्या वेगाने वाढत आहे, त्या तुलनेमध्ये भारत अद्याप प्रचंड मागे आहे. अलीकडे शेतीमध्ये कष्टाच्या कामासाठी मनुष्यबळ उपलब्धता कमी होत चालली आहे. सामान्यपणे एकच काम दिवसभर करण्यामध्ये ताकद, कुशलता यांचा वापर होत असला, तरी माणसाला बुद्धिमत्तेचा वापर करावा लागत नाही. त्यात त्याच्या मेंदूला नवे काही करण्याचे किंवा सृजनशीलतेचे आव्हान असत नाही. परिणामी, अशा कामांना माणूस लवकर कंटाळतो. त्यातून चुका होण्याचा संभव असतो. विशेषतः यंत्राच्या बरोबर काम करताना दुर्लक्ष होण्यातून अपघात होण्याची शक्यता वाढते. अशा दैनंदिन, त्याच त्या कामांसाठी आधुनिक तंत्रज्ञानयुक्त यंत्रमानव उपयोगी ठरतात. त्याला इंग्रजीमध्ये ‘ॲग्रीबोट’ असेही म्हणतात. परदेशामध्ये दरडोई क्षेत्र अधिक असल्याने विविध मोठ्या आकारांच्या यंत्रांसोबतच यंत्रमानवांचा वापरही वाढत आहे. आपल्याला यंत्रमानव असे म्हटले, की दरवेळी मानवाच्या आकारातील यंत्र डोळ्यासमोर येते. मात्र हे ॲग्रीबोट कामाच्या प्रकारानुसार वेगवेगळ्या आकारांत उपलब्ध आहेत. शेतीमध्ये विविध कामांच्या अनुषंगाने त्यांची निर्मिती केली जाते. ही यंत्रे पिकांमध्ये छाटणी, फवारणी, तणनियंत्रण, कापणी किंवा वेचणी अशा कामांसाठी वापरता येतात. अशी यंत्रे केवळ एका कामांसाठी किंवा अनेक कामांसाठी तयार केलेली असतात. बहुतेक ॲग्रीबोट हे जीपीएस (उपग्रहाद्वारे दिशादर्शन व समन्वय करणारी प्रणाली) तंत्रज्ञानाने स्वयंचलित ठरवलेली कार्ये करू शकतात. त्यासाठी संगणकीय प्रणालीमध्ये योग्य त्या सूचना भरलेल्या असतात. त्यात शेतकरी काही गरजेनुसार बदल करू शकतो. किंवा काही रोबोटमधील जीपीएसद्वारे शेतकरी स्वत: काही सूचना किंवा मार्गदर्शन करून चालवू शकतो. अशा यंत्रामध्ये विविध प्रकारचे सेन्सर वापरले जातात. वेगवेगळ्या प्रकारचे कॅमेरे हे कृत्रिम दृष्टीसारखे काम करतात. त्याच प्रमाणात काही निर्णय त्या त्या वेळच्या गरजेनुसार घेण्यासाठी यंत्रमानवामध्ये कृत्रिम बुद्धिमत्ता (artificial intelligence) दिलेली असते. उपयुक्तता ः १) आधुनिक यंत्रमानवामुळे कामांचा वेग प्रचंड वाढतो. २) धोकादायक स्थितीतही काम करणे शक्य. ३) कडाक्याच्या उन्हापासून ते गोठवणक्षम तापमानातही काम करण्याची क्षमता. ४) पुनरावृत्ती असलेली कार्ये न कंटाळता करण्याची क्षमता. ५) ठरलेल्या अचूकतेने कार्य शक्य. महत्त्व व फायदे -

शेतीत उपयुक्तता कापणीसाठी व कलमासाठी. मशागतीसाठी. (लेव्हलिंगपासून नांगरणीपर्यंतची सर्व कामे.) फवारणी. स्वयंचलित पेरणी. पिकांची काढणी किंवा वेचणी. पिकांना सिंचन, खते देणे. यंत्रमानवाचे घटक ः १) सेन्सर ः हे साधन वेगवेगळ्या दुव्यांना (उदा. आवाज, दाब, प्रकाश, हालचाल इ.) योग्य ते प्रतिसाद देते. उदा. प्रॉक्झिमिटी सेन्सर, टच सेन्सर, सॉईल मॉइश्‍चर सेन्सर, एअर फ्लो सेन्सर, टेंपरेचर सेन्सर, ऑप्टिकल सेन्सर, इलेक्ट्रोकेमिकल सेन्सर, माइक्रोफोन्स, कॅमेरा, कार्यवाहक २) प्रत्यक्ष कामांसाठी, स्थिरतेसाठी आवश्यक ते यांत्रिकी घटक ः यात यंत्रमानवाची जोडणी कामाच्या स्वरूपानुसार योग्य ते रूप दिले जाते. उदा. एन्ड इफेक्टर, ग्रीप्ट मॅन्युप्युलेटर, नट बोल्ट, रोबोट चॅसिस, पंप, क्लॅम्प, बॉडी किंवा फ्रेम, ड्राइव्ह ट्रेन इ. ३) कामे करण्यासाठी आवश्यक ती ऊर्जा पुरवणारे घटक ः विद्युत ऊर्जेची उपलब्धता करणारी उपकरणे, किंवा वाहून तिथपर्यंत नेणारी उपकरणे. उदा. स्विचेस, डीसी मोटार, इलेक्ट्रॉनिक कीट, वीजपुरवठा इ. तनजीम खान, ८०८७२२२८४८‍ (कनिष्ठ अभियंता - यांत्रिकी, नाहेप-कास्ट, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी.)