चांगली वैरण ही उत्तम दूध उत्पादनाची गुरुकिल्ली आहे, कारण दुभत्या जनावरांवर होणाऱ्या एकूण खर्चापैकी ६५ टक्के खर्च हा आहारावर होतो. हा खर्च कमी करण्यासाठी पुरेसा हिरवा चारा उपयोगी ठरतो.

समतोल आहाराच्या दृष्टीने एकदल व द्विदल चाऱ्यांचे प्रमाण अर्धे-अर्धे असावे, म्हणजे एकूण २५ ते ३० किलो हिरव्या चाऱ्यात १३ ते १५ किलो एकदलीय वैरण उदा. ज्वारी, बाजरी, मका, ओट, संकरित नेपिअर, जयवंत, यशवंत, इ. आणि १३ ते १५ किलो चवळी, लसूणघास, बरसीम, स्टायलो, शेवरी इ. किमान ८ लिटर दूध देणाऱ्या गायीला लागणाऱ्या सर्व पोषकतत्त्वांचा पुरवठा कोणतीही पेंड/ढेप अथवा आंबवण न देता फक्त द्विदल हिरवा चारा जसे बरसीम, लसूणघास किंवा चवळी यापैकी एक देऊन होऊ शकतो. म्हणजेच हिरव्या चाऱ्यामुळे दूध उत्पादनाच्या खर्चात मोठी घट होऊन आर्थिक फायदा वाढतो.

ऊर्जेचा उत्तम स्रोत हिरवा चारा ः

हिरव्या चाऱ्यासाठी वर्षभराचे नियोजन एका जनावरास २० किलो प्रतिदिन या प्रमाणे आपल्याकडे १० जनावरे असल्यास त्यांची दैनंदिन गरज २० x १०= २०० किलो प्रतिदिन म्हणजे वर्षभरासाठी २०० x ३६५ = ७३००० किलो म्हणजेच ७३० क्विंटल किंवा ७३ टन.

मुरघास

संपर्क ः डॉ. रूपेश कोल्हे, ७५०७९९१९८९ (स्नातकोतर पशुवैद्यक व पशुविज्ञान संस्था, अकोला)