पीक अवशेषांमध्ये नत्राचे १.२५ ते ०.४० टक्के, स्फुरदाचे १.५० ते ०.२० टक्के आणि पालाशचे प्रमाण २.१५ ते ०.४० टक्क्यापर्यंत असते. तसेच यामध्ये पिकांना आवश्‍यक असलेली दुय्यम अन्नद्रव्ये व सूक्ष्मअन्नद्रव्येदेखील उपलब्ध असतात. नत्राचे प्रमाण कडधान्य पिकांमध्ये जास्त तर तृणधान्यामध्ये कमी असते.   

सें द्रिय शेतीमध्ये प्रामुख्याने पिकांची फेरपालट, सेंद्रिय पदार्थांचा वापर, द्विदल वर्गीय पिकांचा पीकपद्धतीत अंतर्भाव, हिरवळीची खते आणि जैविक कीड नियंत्रण पद्धतींचा वापर केला जातो. यातून जमिनीची सुपीकता व उत्पादन क्षमता वाढविण्यावर भर दिला जातो. पिकाच्या काढणीनंतर शिल्लक राहणाऱ्या पीक अवशेषांमध्ये पिकासाठी आवश्यक सर्व अन्नद्रव्ये आणि सेंद्रिय कर्ब भरपूर प्रमाणात उपलब्ध असते. त्यातील लिग्नीन, सेल्यूलोज, हेमीसेल्यूलोज, स्टार्च, साखर, प्रोटिन या पदार्थामधून जिवाणूंना ऊर्जा उपलब्ध होते. या ऊर्जेचा वापर करत जिवाणू सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन करतात.

  ः डॉ. अजितकुमार देशपांडे, ९४२३३२५८७९ (माजी सहयोगी अधिष्ठाता, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी)