जनावरांच्या आहारात खनिज मिश्रणांचा पुरवठा केल्याने त्यांची चांगली वाढ होते. भूक वाढते, पचन क्रिया सुधारते. रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते. दूध उत्पादनात वाढ होते. अखाद्य वस्तू चाटणे, चघळणे यासारख्या वाईट सवयी बंद होतात.

खाद्य, चारा, खनिजांची कमतरता तसेच अधिक दूध उत्पादन यामुळे दुधाळ जनावरांमध्ये खनिजांची कमतरता भासते. खनिजांच्या कमतरतेचा जनावरांचे आरोग्य, प्रजनन तसेच उत्पादनक्षमतेवर विपरीत परिणाम दिसून येतो. शरीराची आवश्यक खनिजांची पूर्तता होण्यासाठी जनावरांना नियमितपणे खनिज मिश्रण देणे गरजेचे आहे. खनिज मिश्रणाची शारीरिक गरज, शरीरातून बाहेर पडणाऱ्या खनिज द्रव्यांची कमतरता, रक्तातील लोह, हिमोग्लोबीन, हाडांमधील कॅल्शिअम, स्फुरद, खनिज द्रव्यांची झीज भरून काढण्यासाठी, स्नायू निरोगी ठेवण्यासाठी, पाचक रसाचे उत्पादन करण्यासाठी जनावरांच्या आहारात खनिज मिश्रणाचा पुरवठा करणे आवश्‍यक आहे. शरीरातील कोणतीही क्रिया खनिज मिश्रणाच्या सहभागाशिवाय पूर्ण होऊ शकत नाही. जनावरांच्या खाद्यात प्रथिने ऊर्जेचे प्रमाण कमी-अधिक प्रमाणात होत असते. परंतु खनिज मिश्रणाची कमतरता कायमस्वरूपी दिसून येते. जनावरांच्या शरीरात खनिज मिश्रणांचे संतुलन महत्त्वाचे आहे.

खनिज मिश्रणाची आवश्यकता

खनिज मिश्रणाचे फायदे

खनिज कमतरतेमुळे होणारे दुष्परिणाम

आहारातील खनिज मिश्रणांचे प्रमाण

महत्त्वाची खनिज द्रव्ये

-  डॉ. सी.व्ही. धांडोरे, ९३७३५४८४९४ (विषय विशेषज्ञ, पशुवैद्यकशास्त्र, कृषि विज्ञान केंद्र, कणेरी मठ जि.कोल्हापूर)