डॉ.ओमकारसिंह कच्छवे

Remedies of Animal Disease : उन्हाळ्यात जनावरांना प्रभावित करणारा आजार म्हणजे उष्णतेचा ताण. उच्च तापमान आणि आर्द्रतेच्या दीर्घकाळ संपर्कात राहिल्याने जनावरांच्या शरीराचे तापमान त्यांच्या सामान्य श्रेणीपेक्षा वाढते तेव्हा उष्णतेचा ताण येतो.

उष्णतेच्या तणावाच्या लक्षणांमध्ये घसा खवखवणे, जलद श्वास घेणे, हृदयाचे ठोके वाढणे आणि सुस्ती यांचा समावेश होतो. काहीवेळा उष्णतेचा ताण जीवघेणा ठरू शकतो. उष्णतेचा ताण टाळण्यासाठी जनावरांसाठी सावली, योग्य वायुवीजन आणि भरपूर स्वच्छ पाणी पुरवावे.

लाळ्या खुरकूत

हा अत्यंत संसर्गजन्य विषाणूजन्य आजार खूर असलेल्या जनावरांना होतो. लक्षणांमध्ये ताप, तोंड आणि पायांवर फोड आणि भूक कमी होणे यांचा समावेश होतो. हा आजार कळपांच्या माध्यमातून वेगाने पसरू शकतो आणि त्याचा जनावरांच्या उत्पादनावर परिणाम होऊ शकतो.

आजारी जनावरांना विलगीकरणात ठेवावे. गोठ्यातील उपकरणे निर्जंतूक करावीत. जैवसुरक्षा उपायांची अंमलबजावणी करावी.

फ्लायस्ट्राइक

आजारास मायायसिस असेही म्हणतात. माशा जनावरांच्या खुल्या जखमांवर किंवा घाणेरड्या कातडीवर अंडी घालतात. यामुळे गंभीर संसर्ग होऊ शकतो.

फ्लायस्ट्राइकमुळे जनावरांना लक्षणीय वेदना आणि अस्वस्थता होऊ शकते. गंभीर प्रकरणांमध्ये प्राणघातक देखील ठरू शकते.

आजार टाळण्यासाठी जनावरांची स्वच्छता ठेवावी. खुल्या जखमांवर उपचार करावेत.

अँथ्रॅक्स

हा एक जिवाणूजन्य संसर्ग आहे. हा आजार मानवांमध्ये संक्रमित होऊ शकतो.

जनावरांच्यामध्ये ताप, सुस्ती आणि श्वास घेण्यास त्रास होतो.

आजार टाळण्यासाठी, संभाव्य दूषित पदार्थ हाताळताना जनावरांचे लसीकरण करावे.

पाय सडणे

हा एक जिवाणूजन्य संसर्गजन्य आजार आहे. या आजारामुळे खुरांवर परिणाम होतो. यामुळे लंगडेपणा आणि वेदना होतात.

ओल्या वातावरणात पाय कुजणे सर्वात सामान्य आहे. उपचार न केल्यास आजार वेगाने पसरतो.

आजार टाळण्यासाठी गोठा कोरडा आणि स्वच्छ ठेवावा. संसर्गाचा प्रसार रोखण्यासाठी तुम्ही जंतुनाशकांचा वापर करावा.

टिकबॉर्न

या आजारामुळे जनावरांना ताप, सुस्ती येते. भूक कमी होते.

आजार टाळण्यासाठी जनावरांची स्वच्छता ठेवावी. वारंवार तपासणी करावी.

परजीवी

जनावरांना गोलकृमी, टेपकृमी आणि फ्लूक्स यांचा प्रादुर्भाव होतो. तातडीने उपचार न केल्यास आरोग्याच्या समस्या जाणवतात.

अंतर्गत परजीवी टाळण्यासाठी, चांगल्याप्रकारे कुरण व्यवस्थापन करावे. पशूतज्ज्ञांच्या शिफारशीनुसार कृमिनाशक वापरावीत.

डॉ.ओमकारसिंह कच्छवे, ९०२८१६०५६०

(लेखक पशूतज्ज्ञ आहे.)