Nagpur News : जमीन आरोग्य आणि त्याचा उत्पादकतेवर होणारा परिणाम लक्षात घेता या संदर्भाने जागृतीकरिता इंटरऍक्‍टिव्ह डिजिटल प्लॅटफार्म उभारण्याची सूचना जागतिक बॅंकेचे टास्क टीम लिडर रंजन संमतराय यांनी केंद्रीय कापूस संशोधन संस्थेच्या संचालकांना केली.

जागतिक बॅंकेच्या निधीतून लवकरच ‘पोकरा-२’ प्रकल्पाची अंमलबजावणी केली जाईल. त्या पार्श्‍वभूमीवर केंद्रीय कापूस संशोधन संस्थेत तज्ज्ञांच्या उपस्थितीत प्रकल्पाचे संचालक परिमल सिंह, मृदा आरोग्य तज्ज्ञ विजय कोळेकर यांच्या उपस्थितीत कापसाच्या कमी उत्पादकतेची कारणे जाणून घेण्यात आली. या वेळी संमतराय यांनी ही सूचना केली.

रंजन म्हणाले, ‘‘देशात सध्या डिजिटल तंत्रज्ञानाचे वारे वाहत आहेत. मोबाईलद्वारे अनेक कामे सोपी झाली आहेत. गावपातळीवर देखील याचा वापर होतो. ही बाब लक्षात घेता या डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर करीत जमीन आरोग्याशी संबंधित प्रश्‍नांवर थेट शेतकरी ते शास्त्रज्ञ यांच्यामध्ये चर्चा घडवून आणण्यासाठी इंटरऍक्‍टीव्ह डिजिटल प्लॅटफॉर्म उभारण्याची गरज आहे.

त्यातील घटकांची माहिती या प्लॅटफार्मवरद्वारे तज्ज्ञांना कळाली पाहिजे. त्याचाच आधार घेत तत्काळ जमिनीत नेमक्‍या कोणत्या घटकांची कमतरता आहे, हे तज्ज्ञांनी सांगावे. सेंद्रिय कर्ब कमी झाल्याने त्याचा उत्पादकतेवर परिणाम झाला आहे. त्यामुळेच अशाप्रकारच्या वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून त्यावर उपायांवर भर देण्याची गरज आहे.’’ यावर केंद्रीय कापूस संशोधन संस्था काम करेल, असे आश्‍वासन संचालक डॉ. वाय.जी. प्रसाद यांनी दिले.

‘सिंचनाअभावी उत्पादकता कमी’

ब्राझीलमधील शेती कोरडवाहू असली तरी कापूस पिकाला गरज असते त्यावेळी पाऊस पडतो. त्यामुळे उत्पादकता अधिक आहे. भारतात मात्र वातावरणातील बदलाच्या परिणामी पाऊसमान अनिश्‍चित आहे.

त्यासोबतच सिंचनही कमी असल्याने त्याचा परिणाम उत्पादकतेवर होतो. त्याकरिता सघन आणि अतिसघन पद्धतीला संस्थेने प्रोत्साहन दिले आहे. पीक फेरपालट तसेच मूग-उडीद आंतरपिकाचा पॅटर्न मागे पडला. जमीन आरोग्याकरिता तो महत्त्वाचा होता, अशी अनेक कारणे कापसाची उत्पादकता कमी होण्यामागे असल्याचे डॉ. प्रसाद यांनी सांगितले.