Goat Rearing : मरतुकीवर नियंत्रणासाठी शेळीमित्र संकल्पना

Nagpur News : ‘‘भटकंतीवरील मेंढपाळांच्या शेळ्या-मेंढ्या आजारी पडल्यास त्यांच्यावर वेळीच उपचार होत नाहीत. परिणामी, देशात व महाराष्ट्रातही आजारपणामुळे दगावणाऱ्या शेळ्या-मेंढ्यांचे प्रमाण ४० ते ४५ टक्‍के आहे.

त्यामुळे आता पुण्यश्‍लोक अहिल्यादेवी महाराष्ट्र शेळी व मेंढी विकास मंडळाकडून शेळीमित्र ही संकल्पना राज्यभरात राबविण्यात येईल. यातून शेळ्या-मेंढ्यांवर प्राथमिक उपचार करणे शक्‍य होईल,’’ अशी माहिती विकास मंडळाचे व्यवस्थापकीय संचालक डॉ. शशांक कांबळे यांनी दिली.

कांबळे म्हणाले, ‘‘मेंढपाळ शेळ्या-मेंढ्यांच्या चराईसाठी गावोगावी भटकंती करतात. परिणामी मेंढ्यांच्या आरोग्याकडे दुर्लक्ष होते. आजारपण बळावते. वेळीच उपचार न मिळाल्याने शेळ्या-मेंढ्या दगावतात. ही बाब लक्षात घेता मंडळाने पहिल्या टप्प्यात सहा विभागस्तरावर मोबाईल रुग्णवाहिकांची सुविधा पुरविली आहे.

नागपूर, छत्रपती संभाजीनगर, पुणे, सांगली, अमरावती, चाळीसगाव अशा सहा ठिकाणी या रुग्णवाहिका आहेत. त्यांच्या माध्यमातून शेळी-मेंढ्यांवर वेळीच उपचार करणे शक्‍य होते. येत्या काळात प्रत्येक जिल्हास्तरावर गल्लीबोळात जाऊ शकतील, अशा लहान रुग्णवाहिका देण्याचे प्रस्तावित आहे.’’

‘‘सध्या १०० कृत्रिम रेतन होतात. एक हजार ‘शेळी सखी’चे केडर त्यासाठी तयार केले आहे. महिला आर्थिक मंडळ, ग्रामीण जीवन्नोती अभियानातील महिलांचा यात सहभाग घेतला आहे. याच धर्तीवर आता ‘शेळी मित्र’ संकल्पना राबविण्यात येईल,’’ असेही कांबळे म्हणाले.

‘उपचारांसाठी गावोगावी असणार ‘शेळी मित्र’’

‘‘शेळ्या-मेंढ्यातील मरतुक नियंत्रणासाठी मेंढपाळ अधिक असलेल्या किंवा ते भटकंतीवर जात असलेल्या गावांमध्ये ‘शेळी मित्र’ नावाचे केडर तयार करण्यात येईल. या केडरला सर्व प्रकारचे प्राथमिक उपचार करण्याचे प्रशिक्षण तज्ज्ञ पशुवैद्यकांच्या माध्यमातून दिले जाईल.

हे शेळी मित्र रक्‍त नमुने घेतील. लसीकरण करतील. जंतुनाशक औषध देतील. कृत्रिम रेतन गर्भधारणाही ते करतील. ‘शिका आणि कमवा’नुसार त्यांना पशुपालकांकडूनच मोबदला मिळेल,’’ असे कांबळे यांनी सांगितले.