Banana Farming : काळवडीच्या नवदुर्गेचे शाश्‍वत शेतीचे मॉडेल

Pune News : विषमुक्त शेतीसाठी शेतकरी नवदुर्गा पुढाकार घेऊ लागल्या आहेत. काळवडी (ता. जुन्नर) येथील नवदुर्गा निलम बेल्हेकर यांनी ‘डेक्कन व्हॅली फार्मर प्रोड्युसर कंपनी’अंतर्गत शाश्वत शेती फाउंडेशनच्या माध्यमातून ‘दहा ड्रम थेअरी’ प्रयोग ही संकल्पना सुमारे १५० एकर क्षेत्रावर राबविली आहे.

यामुळे उत्पादन खर्चात ५० टक्क्यांपर्यंत बचत आहे. जमिनीचा पोत सुधारला आहे. पीक चांगले जोमदार आले आहे. त्यामुळे केळीच्या उत्पादनात सुमारे २० टक्केपर्यंत वाढ झाली आहे.

काळवडी हे पुणे-नाशिक हायवेपासून १० किलोमीटर पश्चिमेकडे येडगाव धरणाच्या पायथ्याशी वसलेले दोन हजार लोकसंख्येचे गाव. या गावात १६४ हेक्टर क्षेत्र हे बागायती आहे. कमी उत्पादन खर्चात शेतीमाल उत्पादित व्हावा आणि गुणवत्तापूर्ण पीक पद्धती विकसित व्हावी, या साठी संस्थात्मक प्रगती करून शेतकरी उत्पादक समूहाची बेल्हेकर यांनी २०१६ स्थापना केली.

त्या माध्यमातून या समूहाने तालुक्यात क्लस्टर स्वरूपात काम करण्याचे नियोजन केले. या कामी नाशिकमधील ‘सह्याद्री फार्म’चे ‘हॉर्टिकल्चर इन्कुबेशन सेंटर’ व ‘अॅग्रोवन’मार्फत सहकार्य घेऊन कृती कार्यक्रम आखला.

यामध्ये मालाची टिकवण क्षमता वाढवण्यासाठी पायाभूत सुविधा निर्माण करण्यावर भर देण्यात येत आहे. यात प्रामुख्याने केळीसाठी रायपनिंग चेंबर, कोल्ड स्टोरेज छोट्या स्वरूपात उभारले आहे.

शेतकरी कंपनीद्वारे शितगृहाची साखळी उभारून मालाची विक्री पुणे, मुंबई येथे करण्यात येत आहे. नवदुर्गा बेल्हेकर म्हणाल्या, ‘‘आमच्या कंपनीमार्फत परिसरात १७० शेतकऱ्यांनी सुमारे १५० एकरांवर केळीची लागवड केली. ही सर्व केळी ‘विषमुक्त शेती’ या संकल्पनेवर आधारित आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पादन खर्चात एकरी ५० हजार रुपयांपर्यंत बचत झाली आहे.’’

‘दहा ड्रम थेअरी’ची संकल्पना अशी...

सुरुवातीला दहा ड्रम घेऊन त्यात ‘ईएम टू’ द्रावण १५० लिटर टाकले जाते

कडुनिंब, करंज, गुळवेल, निरगुडी, शेवगा, पपई, सीताफळ, टणटणी, लसूणघास, बेशरम अशा वनस्पतीचा पाला प्रत्येकी दोन किलो, आले, मिरची प्रत्येकी दोन किलो, लसूण चार किलो, गूळ दोन किलो, ताक दोन लिटर, गोमूत्र दोन लिटर घेऊन दशपर्णी अर्क तयार केला जातो.

अर्काद्वारे कीटकनाशक व बुरशीनाशकाची निर्मिती. त्यानंतर गाळून घेऊन पिकांवर फवारणी