Goat Farming : यशस्वी शेळीपालनासाठी कशा शेळ्या निवडाल?

Goat Rearing : शेळीपालनाचे यश पैदाशीसाठी वापरलेली शेळी आणि बोकड यांच्यावर अवलंबून आहे. म्हणून उत्पादनाच्या उद्दिष्टांसाठी योग्य शेळी व बोकडांची निवड करावी. शेळीची निवड करताना आपला मूळ हेतू कोणता आहे हे लक्षात घ्यायला पाहिजे.

मांस उत्पादनासाठी शेळीपालन करायचे असेल तर जन्मतः जास्त वजनाची करडे देणारी, एका वेतात जास्त करडे देणारी, झटपट वजन वाढणाऱ्या मादी आणि नराची निवड करावी. दुधासाठी पैदास करायची असल्यास दूध देणाऱ्या शेळ्यांची निवड करावी. संगमनेरी शेळी संशोधन योजना, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाने शेळ्याची निवड करताना काय काळजी घ्यावी या विषयी पुढील माहिती दिली आहे.

- शेळ्या विकत घेताना पशुतज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार खरेदी कराव्यात. एकदा वेत झालेली शेळी विकत घेणे चांगले असते.

- जुळी करडे देणारी शेळी मिळत असेल, तर अशा शेळीची पैदास विकत घेणे चांगले. दुभती शेळी निवडताना तिचे वय, करडांची संख्या, दुधाचे प्रमाण इत्यादी गोष्टींकडे लक्ष द्यावे.

- दुभती शेळी लठ्ठ व मंद नसावी. चपळ असावी.

- शेळी आकाराने मोठी असावी. तिची मान लांब असावी. तोंडापासून शेपटीपर्यंत असणारा लांबपणा, हेही महत्त्वाचे लक्षण आहे.

- केस मऊ आणि चमकदार असावेत. बांधा मोठा असावा, जेणेकरून दोन किंवा जास्त करडांना शेळी आपल्या गर्भाशयात जोपासू शकेल.

शक्‍यतो एक ते दोन वर्षे वयाचीच म्हणजेच दोन ते चार दाती शेळी विकत घ्यावी. शेळीचे पाय सरळ, पिळदार आणि खूर उंच असावेत. चरताना अंतर पार करण्यासाठी मजबूत पायांचा उपयोग होतो.

- शेळी विकत घेताना तिची कास नीट पारखून घ्यावी. शेळीला कासदाह रोग नाही ना, याची तपासणी करावी. दुभत्या शेळीची धार काढून पाहावी. दुधाचे प्रमाण, दुधाचा रंग, कासेवर सूज या गोष्टी पारखून घ्याव्यात.

- निरोगी व भरपूर दूध देणाऱ्या शेळीचे करडू खरेदी करावे. करडे रोगमुक्त, तसेच परोपजिवी कीटकांपासून मुक्त असावेत.

--------------

माहिती आणि संशोधन - संगमनेरी शेळी संशोधन योजना, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी