Devani Govansh Research Center : गोवंश संशोधन केंद्र देवणीतच हवे

Latest Agriculture News : देवणी गोवंशाने तालुक्याचे नाव राज्यासह देशभरात गौरवण्यात आले, मात्र राजकीय अनास्थेमुळे देवणी गोवंश संशोधन केंद्र परजिल्ह्यात जाण्यासह गोवंश संवर्धन व संगोपणासाठी सर्वच स्तरातून दुर्लक्ष झाले आहे. पशुचे मुळ, पैदास अन् संगोपन देवणी अन् संशोधन केंद्र परजिल्ह्यात गेल्यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांतून नाराजी व्यक्त होत असून ते देवणी तालुक्यातच करण्याची मागणी होत आहे.

सीमाभागाची व देवणी तालुक्याची महाराष्ट्रासह देशभरात वेगळी ओळख निर्माण करण्यात देवणी वळुचे नाव अग्रस्थानी घ्यावे लागेल. स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षातही देवणी वळूने आपली वेगळी ओळख कायम ठेवली असून दिल्ली येथील पशुप्रदर्शनात सर्वाधिक वेळा परितोषिक पटकावण्याचा मान मिळवला आहे.

देवणी प्रजातींच्या गायी ओला, कोरडा, निकृष्ट चारा खाऊन ऊन वारा, पाऊस आणि थंडी सहन करूनही भरपूर दुध आणि शेतीकामाला मजबूत देखणे बैल देतात. त्यामुळे देवणी गोपालक या जनावरांना पोटच्या मुलाप्रमाणे सांभाळतात.

देवणी भागासह बालाघाटच्या डोंगररांगात हजारो एकर गवताळ चरणाचे कुरण अस्तित्वात होते. १७ व्या शतकापासून गुजरात राज्यातून गीर जातीच्या जनावरांचे कळप मराठवाड्यात चाऱ्‍याच्या शोधात येत असत. तत्कालीन पशुपालक त्या काळात गीर आणि स्थानिक जनावरांचे संकर घडवून आणत असत. त्यातून जन्मलेली वासरे आकर्षक बाह्य गुणांची असल्यामुळे शेतकऱ्‍यांना याबद्दल आवड निर्माण झाली.

त्यातूनच देवणी गायींची निर्मिती झाली. निजामाच्या काळात या जातीच्या विकासासाठी चराऊ कुरणाकरीता गायरान आणि शकडो एकर जमिनी देण्यात आल्या. मात्र स्वातंत्र्याच्या सात दशकानंतरही या जातीबद्दल अनास्था अन् दुर्लक्ष कायम असून लोकप्रतिनिधी, प्रशासकीय अधिकारी यांनी या गोवंश संवर्धनाबदल सकारात्मकता दाखवली नसल्याचे चित्र आहे.

तब्बल ७३ हजार ‘देवणी’ जनावरे

१८ व्या पशुगणनेनुसार देवणी जातीच्या जनावरांची एकूण संख्या ७३०९८ आहे. मराठवाड्यातील जास्तीत जास्त तापमान व कडाक्याच्या थंडीत शिवाय सरासरी ८०० मिलिमीटर पर्जन्यमानातील पट्ट्यात देवणी वळू अतिशय उपयुक्त आहे. कान मोठे, लांब आणि समोर उघडे असलेले, आतून काळे आणि वक्रकार टोक असलेले असतात. त्वचा ढिली, मध्यम जाडीची पोळी लोंबती मोठी असते.