Amaravati News : आरोग्याप्रती जागरूकता वाढल्याने ग्राहकांकडून सेंद्रिय उत्पादनांना मागणी वाढली आहे. ही संधी हेरून सिद्धनाथपूर (वाढोणा, ता. नांदगाव खंडेश्‍वर, अमरावती) येथील मंगेश पाटेकर यांनी सेंद्रिय भाजीपाला उत्पादनात सातत्य राखत थेट शेतकरी ते ग्राहक संकल्पनेतून नफ्याचे मार्जिन वाढविण्यावर भर दिला.

नांदगाव खंडेश्‍वर तालुक्‍यात लिंबू लागवड क्षेत्र मोठे आहे. त्यासोबतच सिद्धनाथपूरची ओळख संत्रा उत्पादनात होती. कधीकाळी २०० एकरांवर संत्रा लागवड असताना गेल्या काही वर्षात संत्रा फळांना मिळणारा कमी दर आणि उन्हाळ्यात पाण्याची कमी उपलब्धता यामुळे हे क्षेत्र कमी होत गेले.

त्यानंतर आता पारंपरिक पिकांच्या जोडीला या भागात उन्हाळी तीळ त्यासोबतच मूग लागवड केली जाते. रब्बी हंगामात गहू घेतला जातो. गावालगत वाहणाऱ्या बेंबळा नदीवर ९६ दरवाजे असलेला कोल्हापूर बंधारा बांधण्यात आला आहे. त्यामुळे पाण्याची उपलब्धता सिंचनकामी बारमाही राहते, असे मंगेश यांनी सांगितले. मात्र यातील पाण्याचा उपयोग घेणाऱ्या शेतकऱ्यांची संख्या जेमतेम आहे.

मंगेश पाटेकर यांची दहा एकर शेती. यातील अडीच एकरांवर लिंबू, पाच एकर संत्रा त्यासोबतच दीड एकरावर सेंद्रिय पद्धतीने भाजीपाला लागवड ते करतात. लिंबू लागवड नव्याने केली आहे. या वर्षी त्यापासून उत्पादकता मिळेल, असे ते सांगतात. रासायनिक खत व इतर घटकांच्या वापरामुळे जमिनीचा पोत बिघडत असल्याचे त्यांच्या लक्षात आले.

त्यासोबतच मानवी आरोग्यावर देखील याचा परिणाम होत, असल्याचे त्यांचे निरीक्षण आहे. त्यातूनच त्यांना सेंद्रिय शेतीमाल उत्पादनाची कल्पना सुचली. पालक, मेथी, कोथिंबीर, वाल, वांगी, काकडी, कारली, दोडकी, टोमॅटो, साधी, ढोबळी, कमी तिखट यांसह चार प्रकारच्या मिरचीचे उत्पादन ते घेतात. पांढऱ्या कांद्याचे उत्पादन देखील ते सेंद्रिय पद्धतीने घेतात. बाजारात सध्या कांद्याचे दर १० रुपये किलो असताना त्यांच्या कांद्याला मात्र २५ रुपये किलोचा दर मिळत आहे.

अशी विकसित केली बाजारपेठ

भाजीपाल्याच्या जोडीला सेंद्रिय गहू उत्पादनाचाही प्रयोग केला. या गव्हाला बाजारपेठ मिळावी याकरिता ओळखीच्या ग्राहकांना सुरुवातीला त्यांनी पाच किलो गव्हाचा पुरवठा नमुन्यादाखल केला. त्याचेही पैसे आकारण्यात आले.

त्यानंतर ग्राहकांकडूनच या सेंद्रिय पद्धतीने पिकविलेल्या गव्हाला मागणी वाढली. ७२ ते ७५ रुपये किलोने गव्हाची विक्री केल्याचे मंगेश सांगतात. हाच पॅटर्न त्यांनी सेंद्रिय भाजीपाला व इतर उत्पादने विक्रीसाठी अवलंबितच नफ्याचे मार्जिन वाढविले आहे. या कामात कुटुंबातील सदस्यांचेही सहकार्य मिळते, असे त्यांनी सांगितले.