मका उत्पादनाच्या अचूक अंदाजासाठी प्रणाली विकसित
मका उत्पादनाच्या अचूक अंदाजासाठी प्रणाली विकसित 
टेक्नोवन

मका उत्पादनाच्या अचूक अंदाजासाठी प्रणाली विकसित

वृत्तसेवा

विविध पिकांची लागवड देशभरामध्ये होत असते. मात्र, त्यापासून उपलब्ध होणाऱ्या उत्पादनाचा नेमका अंदाज अचूकतेने मिळणे आवश्यक आहे. हंगामाच्या अंती मिळणाऱ्या मका उत्पादनाचा अंदाज मिळवण्यासाठी अमेरिकी संशोधकांनी नवी पद्धत विकसित केली आहे. या संशोधनाची अधिक माहिती जिओफिजिकल रिसर्च लेटर्स या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आली आहे. शेतीमालाचे उत्पादन हा स्थानिक अर्थव्यवस्था आणि एकूण बाजारपेठेवर परिणाम करणारा महत्त्वाचा घटक आहे. त्याचा उत्पादक शेतकऱ्यांसह, पुरवठादार ते विक्री व्यवस्थेतील प्रत्येक घटकांचा परिणाम होतो. त्यामुळे पिकांचा अंदाज घेण्याचा प्रयत्न त्यांच्या पातळीवर सातत्याने होत असतो. या अंदाजाला अचूकता देण्यासाठी अमेरिकी कृषी विभागांच्या वतीने पुढाकार घेतला जातो. त्यांच्या वतीने राष्ट्रीय कृषी सांख्यिकी सेवेच्या साह्याने प्रत्यक्ष शेतकऱ्यांचे सर्वेक्षण आणि विश्लेषण केले जाते. त्यावर आधारित जागतिक कृषी पुरवठा आणि मागणीचा मासिक अंदाज (WASDE )मिळवण्यात येतो. मात्र, त्याची अचूकता तुलनेने कमी असते. अधिक अचूकता मिळवण्यासाठी इल्लिनॉईज विद्यापीठातील संशोधकांनी अधिक शास्त्रीय नवी पद्धती विकसित केली आहे. त्याविषयी माहिती देताना प्रमुख संशोधक कायजू ग्युआन यांनी सांगितले, की हंगामाचे भविष्यातील अंदाज आणि उपग्रहाच्या माहिती साठ्याचा वापर करून आम्ही अत्याधुनिक उत्पादन अंदाज वर्तवणारी प्रणाली तयार केली आहे. त्याचा उपयोग राष्ट्रीय आणि प्रांताच्या पातळीवर करता येतो. सध्या कृषी विभागाच्या प्रत्यक्ष सर्वेक्षणावर आधारित अंदाजाच्या अचूकतेपेक्षा या प्रणालीची अचूकता अधिक मिळवणे शक्य झाले आहे. संशोधनातील महत्त्वाचे

  • ग्युआन आणि त्यांचे सहकारी हे उत्पादनाचा अंदाज मिळवण्यासाठी उपग्रहाच्या माहितीचा वापर करणारे पहिले शास्त्रज्ञ नाहीत. मात्र, त्यांनी त्यासोबत स्थानिक हंगामाच्या हवामानाच्या अंदाजाची माहिती त्या सोबत जोडली आहे. पिकाच्या वाढीविषयी माहिती सातत्याने उपलब्ध होत असते, त्याचा फायदा या प्रणालीमध्ये घेतला जातो.
  • हंगामाच्या अखेरीला वैयक्तिक माहिती आणि एकत्रित माहिती स्रोतातील माहिती यांच्या अचूकतेचा अभ्यास करण्यात आला. त्यातून उपलब्ध राष्ट्रीय मका उत्पादनाच्या अंदाजाची तुलना कृषी विभागाच्या मासिक अंदाजाशी केली.
  • केवळ हंगामाच्या हवामान अंदाजाच्या माहितीवर आधारित (तापमान, पाऊस आणि बाष्प दाबातील फरक) अंदाज फारसे अचूक येत नाही. मात्र, त्यामध्ये उपग्रहाच्या माहितीची भर घातल्यास अचूकतेमध्ये वाढ होत असल्याचे दिसून आले.
  • २०१० ते २०१६ या काळामध्ये WASDE अहवालामध्ये जून महिन्यासाठी प्रति एकरी सरासरी १७.६६ बुशेल उत्पादनाचा अंदाज दिला होता. मात्र, ग्युआन आणि पेंग यांच्या प्रणालीने केवळ १२.७५ बुशेल प्रति एकरचा अंदाज दिला होतो. ऑगस्ट महिन्यासाठी WASDE च्या अंदाजामध्ये सरासरी ५.६३ बुशेल्स प्रतिएकरचा उल्लेख होतो. त्या वेळी ग्युआन आणि पेंग यांच्या प्रणालीतून केवळ ४.३७ बुशेल्स उत्पादन मिळण्याचा अंदाज मिळाला होता.
  • या संशोधनासाठी ब्लू वॉर्स या अमेरिकेतील सर्वात अत्याधुनिक सुपर कॉम्प्युटरची मदत मिळाली होती. त्यामुळे प्रचंड मोठा हवामान माहितीसाठी आणि उपग्रह माहितीसाठा यांची प्रक्रिया करणे व सांगड घालणे शक्य झाल्याचे संशोधक पेंग यांनी सांगितले.
  • असा फायदा होईल ग्युआन यांच्या मते, पीक उत्पादनाच्या अंदाजाची क्षमता सुधारल्यास त्याचे अनेक फायदे होऊ शकतात. शेतकऱ्यांना मिळणारी किंमत ही या अंदाजावर अवलंबून असणार आहे. त्याचप्रमाणे आर्थिक अंदाज आणि वायदेबाजारातील दर ठरवण्यासाठी त्याचा फायदा होणार आहे. पहिल्या टप्प्यामध्ये मका आणि सोयाबीन उत्पादनावर काम सुरू आहे. या उत्पादनाची खरेदी मोठ्या कंपन्याकडून होत असते. त्यांच्यासाठी ही माहिती उपयुक्त ठरणार आहे. त्याप्रमाणे पीकविमाही यावर ठरवता येईल.

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Mahavitaran : ‘महावितरण’च्या यंत्रचालक, तंत्रज्ञांचा विशेष गौरव

    Nagpur Lok Sabha : ...तर मतदानात वाढ झाली असती

    Sangli Lok Sabha Election : सांगली लोकसभा मतदार संघात १६६८ दिव्यांग, ज्येष्ठांचे मतदान

    Co-operative Credit Society : सांगलीतील २३१ सोसायट्यांचे संगणकीकरण मेअखेर पूर्ण करा

    Water Tanker Bill : टॅंकरने पाणी पुरविणाऱ्यांची १५ कोटींचे देयके थकली

    SCROLL FOR NEXT