कोल्हापूर : केळीच्या दरात नसलेले सातत्य व ‘ओमिक्रॉन’च्या लाटेची भीती यामुळे राज्यभरातील केळी लागवड रखडली आहे. सध्याच्या प्रतिकूल परिस्थितीमुळे येत्या वर्षभरात केळीची मोठी टंचाई निर्माण होण्याची शक्यता आहे. केळी रोपांची मागणी नसल्याने मातब्बर लॅबचालक ही धास्तावले असून, लाखो रुपयाची केळी रोपे फेकून द्यावी लागत आहेत. अनेक लॅब चालकांनी पैसे केळी विक्री नंतर द्या, पण रोपे घेऊन जावा, अशी विनंती करूनही शेतकरी लागवडीस तयार नसल्याने राज्यभरातील लॅबचालकांचे मोठे नुकसान होत आहे. 

केळी उत्पादनात मातब्बर असणारी गावेही सध्या केळी लागवडीला नापसंती देत असल्याने भविष्यामध्ये केळीला मागणी जास्त आणि उत्पादन कमी, अशी स्थिती निर्माण होण्याची शक्यता केळी उद्योगातील सूत्रांनी व्यक्त केली. पश्‍चिम महाराष्ट्रात अनेक टिशुकल्चर लॅब (उतिसवर्धित प्रयोगशाळा) आहेत. या लॅबमधून महाराष्ट्रासह कर्नाटक, गुजरात, मध्य प्रदेश, पश्‍चिम बंगाल आदी ठिकाणी केळी रोपांची विक्री होते. गेल्या काही महिन्यांपासून केळीच्या दरात मोठी घसरण झाली आहे. सध्या केळीचे दर तीन हजार रुपये टनांपर्यंत आहेत. बाजारात असलेली मंदी व ‘ओमिक्रॉन’च्या भीतीने नुकसान होण्याची शक्यता या बाबींमुळे शेतकरी केळी लागवडीला नापसंती देत असल्याचे रोप विक्रेत्यांनी सांगितले. केळी लागवड वर्षभर होत असली तरी लागवडीचा मुख्य हंगाम जून ते ऑगस्ट दरम्यान असतो. पण या कालावधीतील लागवडीला फारसा प्रतिसाद शेतकऱ्यांनी दिला नाही. 

सप्टेंबरनंतर मागणी ठप्प सप्टेंबरनंतर केळी रोपांची मागणी जवळ जवळ ठप्प झाली आहे. जळगाव, नांदेड भागात केळी लागवड सुरू असली तरी ती अत्यंत कमी प्रमाणात होत आहे. पश्‍चिम महाराष्ट्रातील केळी पट्ट्यात तर केळी पीक जवळ जवळ नसल्यासारखीच स्थिती आहे. जुलै महिन्यात आलेल्या महापुरात केळीचे अनेक ठिकाणी नुकसान झाले. त्यानंतर दरात ही सातत्य राहिले नाही, त्यामुळे बहुतांशी शेतकऱ्यांनी केळीचा खोडवा ही घेतला नाही. व्यवस्थापन खर्च परवडत नसल्याने शेतकऱ्यांनी केळी काढण्याला प्राधान्य दिल्याचे केळी रोप विक्रेत्यांनी सांगितले.

केळीची भविष्यात चणचण शक्य ओमिक्रॉन लाटेची भीती व दर घसरणीने केळी उत्पादक केळी लागवडीला तयार नाहीत. याचा विपरीत परिणाम येत्या सहा महिन्यानंतर बहुतांशी बाजारपेठेमध्ये दिसू शकतो. लागवड नसल्याने केळीची मोठी टंचाई निर्माण होण्याची शक्यता आहे, असे केळी उद्योगतील सूत्रांनी  संगितले.

टिश्युकल्चर लॅब अडचणींत  मागणी नसल्याने कोट्यावधी रुपयांची रोपे खराब होत आहेत. रोपे तयार करण्याची प्रक्रिया वर्षभर असते. त्यामुळे रोजचा खर्च असतो. अजिबातच मागणी नाही आणि खर्च मात्र होत असल्याने अनेक लॅब चालक कर्जाच्या खाईत अडकत आहेत. राज्यातील ३५ पैकी ७ ते ८ लॅब सध्या बंद आहेत. शेतकऱ्यांनी मागणी नोंदवली नाही, तर भविष्यात यात आणखी वाढ होऊ शकते, अशी भीती लॅबचालकांनी व्यक्त केली.

केळी उत्पादकासाठी अतिशय वाईट परिस्थिती निर्माण झाली आहे. केळीला दोन ते तीन रुपये किलो दर मिळत असल्याने आम्ही हतबल झालो आहोत. मी चार एकर केळी लागवडीचे नियोजन केले होते. पण सध्याची परिस्थिती पाहता केळी लागवड आतबट्ट्याची ठरणार असल्याने मी हे नियोजन पुढे ढकललेआहे. कदाचित केळी लागवड करणारही नाही. गेल्या काही दिवसांपासून प्रचंड तोटा होत असल्याने आमच्या पुढे संकट वाढले आहे. उदय पवार, केळी उत्पादक, भादोले, ता. हातकणंगले,  जिल्हा कोल्हापूर

राज्यातील शेतकऱ्यांनी केळी लागवडीकडे दुर्लक्ष केल्याने आमच्या पुढे मोठे संकट निर्माण झाले आहे. लाखो रोपे आम्हाला अक्षरशः फेकून द्यावी लागत आहेत, हे परवडण्याच्या पलीकडे आहे. शेतकऱ्यांकडे सध्या बाग व्यवस्थापनासाठी रक्कम नसल्याने ते केळी लागवडीला पसंती देत नसल्याचे चित्र आहे. भविष्यात दराचा फायदा होण्याची शक्यता असल्याने आम्ही शेतकऱ्यांनी केळी लागवड करावी यासाठी त्यांच्याशी वैयक्तिक संपर्क साधत आहोत. केळी लागवडीसाठी त्यांना प्रोत्साहन देत आहोत. पण आणखी नुकसान सोसण्याची शेतकऱ्यांची तयारी नसल्याने यालाही मर्यादा येत आहेत. -विश्‍वास चव्हाण, सीमा बायोटेक, तळसंदे