अकोला : विदर्भात कपाशीवर गुलाबी बोंड अळीचा प्रादुर्भाव सुरू झाला आहे. मोठ्या प्रमाणात जनजागृती व व्यवस्थापनाची मोहीम राबविण्याची आवश्यकता असल्याचा अहवाल डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या कीटकशास्त्र विभागाने कृषी आयुक्तांना पाठवला आहे. संबंधित यंत्रणांना उपाययोजना करण्याबाबत कळविण्याचे त्यात म्हटले आहे.

विद्यापीठातील कीटकशास्त्र विभाग व तालुकास्तरीय गुलाबी बोंड अळी सनियंत्रण समितीच्या शास्त्रज्ञांनी अकोला, यवतमाळ, वाशीम, बुलडाणा जिल्ह्यांत अनुक्रमे उमरी, गंगानगर, सातेफळ, चिकणी, आसा, आंबेटाकळी, बोरी अडगाव, किन्ही अादी ठिकाणी सर्वेक्षण केले. अाॅक्टोबरच्या शेवटच्या अाठवड्यात  घेतलेल्य या सर्वेक्षणात हिरव्या बोंडामध्ये गुलाबी बोंड अळीचा प्रादुर्भाव १० टक्क्यांवर अाढळून अाला.  प्रादुर्भाव कोरडवाहू कपाशी, हलक्या ते मध्यम जमिनीतील ताण पडलेल्या कपाशीच्या तुलनेत संरक्षित अोलिताच्या कपाशीत व भारी जमिनीमधील हिरव्या कपाशीमध्ये जास्त अाढळून अाल्याचे अहवालात म्हटले अाहे.

अळीच्या वाढीसाठी दिवसाचे तापमान २९ ते ३२ अंश व रात्रीचे ११ ते १४.५ अंश सेल्सिअस, तर दिवसाची अार्द्रता ७१ ते ८० टक्के अाणि रात्रीची अार्द्रता २६ ते ३५ टक्के ही अत्यंत पोषक अाहे. या वर्षी सप्टेंबरच्या शेवटच्या अाठवड्यापासून ते अाॅक्टोबरच्या तिसऱ्या अाठवड्यापर्यंत सरासरी दिवसाचे तापमान ३४ अंश सेल्सिअस असल्याने या अळीचा प्रादुर्भाव वाढण्यास अटकाव झाला होता. परंतु अाता यापुढे तापमान जसजसे कमी होत जाईल व तापमानावरील श्रेणीमध्ये येईल, तसा हिरव्या बोंडमधील गुलाबी बोंड अळीचा प्रादुर्भाव वाढेल, असा इशाराही दिला अाहे.

शेतकऱ्यांनी कोरडवाहू पिकाची स्थिती, पाण्याचा ताण व लागवडीचा कालावधी लक्षात घेऊन फवारणीचा निर्णय घेण्याची सूचनाही करण्यात अाली अाहे. संरक्षित अोलिताची सोय असलेल्या ठिकाणी हलके पाणी देऊनच फवारणी करावी. उमललेल्या बोंडातील कापूस वेचून फवारणी करावी. शेतकऱ्यांनी फरदड घेऊ नये, अशी सूचनाही करण्यात अाली अाहे.

...अशा करा उपाययोजना

जेथे प्रादुर्भाव १० टक्क्यांवर अाहे, अशा ठिकाणी मिश्र कीटकनाशकांची प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. त्यात क्लोरॲंट्रानिलिप्रोल (९.३ टक्के) + लॅंबडा सायहॅलोथ्रीन (४.६ टक्के) पाच मिलि किंवा इंडोक्झकार्ब (१४.५ टक्के) + ॲसिटामिप्रिड (७.७ टक्के) १० मिलि किंवा क्लोरपायरिफॉस (५० टक्के)  + सायपरमेथ्रीन (५ टक्के) २० मिलि अशी फवारणी करावी.