खरीप पिकांना पेरणीनंतर खूरपडीचा प्रादुर्भाव होतो. त्यामुळे रोपसंख्या घटते व पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते. हे नुकसान टाळण्यासाठी वेळीच उपाययोजना कराव्यात. खूरपडी म्हणजे विविध प्राण्यांचा एकत्रित होणारा प्रादुर्भाव; यामध्ये पक्षी, खार, वाणी, क्रिकेट, वायरवर्म (काळी म्हैस) इत्यादींचा समावेश होतो. या किडी बहुभक्षी असून एकदल, द्विदल, डाळवर्गीय, तेलवर्गीय पिकांवर त्यांचा प्रादुर्भाव होतो.

खूरपडीच्या नुकसानीचे प्रकार

जमिनीतील किडींच्या प्रादुर्भावाची कारणे

सर्वेक्षण : वायरवर्म (काळी म्हैस) या किडीसाठी पेरणीपूर्वी शेताचे सर्वेक्षण करावे. किडींची संख्या जाणून घेण्यासाठी शेतातील ऐच्छिक पद्धतीने प्रतिएकरी २० ठिकाणे निवडावीत. प्रत्येक निवडलेल्या ठिकाणाची १ फूट x१ फुट x ०.५० फूट याप्रमाणे माती गोळा करावी. त्यात अळ्या, प्रौढांची संख्या मोजावी व २० ठिकाणची सरासरी काढावी किंवा वरील २० ठिकाणी गव्हाच्या बियाण्याचे आमिष सापळे ठेवावेत; त्यात सापडलेल्या अळ्या / प्रौढ यांची संख्या मोजावी.

बियाणे अमिष सापळे बनविण्याची पद्धत : गहू पीठ दीड कप अधिक मध दोन चमचे अधिक पाणी अर्धा कप याप्रमाणात मिश्रण करावे. मिश्रणाच्या गोळ्या करून कांदे साठविण्याच्या पोत्याच्या छोट्या तुकड्यामध्ये बांधून जमिनीत वरील २० ठिकाणी झेंडे लावून गोळ्या ४ ते ६ इंच खोल गाडाव्यात. व्यवस्थापन :

संपर्क : डॉ. ए. पी. कोल्हे,९९२२९२२२९४ (कीटकशास्त्र विभाग, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला.)