american army worm on corn, sorghum
american army worm on corn, sorghum 
कृषी सल्ला

मका, ज्वारीवरील अमेरिकन लष्करी अळीचे नियंत्रण

डॉ. व्ही. बी. आकाशे,  डॉ. डी. व्ही. इंडी,  डॉ. व्ही. एम. अमृतसागर

राज्यातील बहुतांश जिल्ह्यांमध्ये उशिरापर्यंत आलेल्या परतीच्या पावसामुळे खरिपातील उभी पिके वाया गेली. त्यातच अमेरिकन लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव वाढल्यामुळे नुकसान झाले. आता रब्बी पिकांच्याही नुकसानीची भीती शेतकऱ्यांच्या मनामध्ये आहे. चांगल्या पावसामुळे सोलापूर जिल्ह्यातील रब्बी ज्वारीचे क्षेत्र वाढणार आहे. अशा स्थितीमध्ये अमेरिकन लष्करी अळीच्या नियंत्रणासाठी सुरुवातीपासूनच शास्त्रीय उपाययोजना राबवाव्यात.  आपल्या राज्यात नव्याने (२०१८ पासून) दाखल झालेल्या अमेरिकन लष्करी अळीने (शा. नाव - स्पोडोप्टेरा फ्रूगीपर्डा) मका, ज्वारी, बाजरी, ऊस व अन्य काही भाजीपाला पिकांचे नुकसान केले आहे. त्याचा सर्वाधिक प्रादुर्भाव मक्यावर (४० ते ६० %) दिसून आला. सद्य परिस्थितीत रब्बी ज्वारीवरही प्रादुर्भाव झालेला आहे. 

ओळख, जीवन अवस्था  या किडीची मादी पतंग समूहाने पानांच्या खालच्या बाजूस १०० ते २०० पुंजक्यातून सरासरी ८०० ते १२०० अंडी घालते. प्रथमावस्थेतील अळ्यासुद्धा एकत्र राहून पानातील हरितद्रव्य खातात. मोठ्या झालेल्या अळ्या इतर पानावर/झाडावर पसरतात. विशेष म्हणजे या अळ्या दिवसा पोंग्यात किंवा ढेकळाखाली लपून बसतात आणि रात्री पाने खातात.  मक्याच्या कणसावरसुद्धा अळ्यांचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. पूर्ण वाढलेल्या अळ्या नंतर जमिनीत मातीत, पालापाचोळ्यात किंवा काही वेळा झाडांच्या बेचक्यात कोषात जातात.  नराच्या तुलनेत प्रजोत्पादन करणाऱ्या मादी पतंगांची संख्या जास्त असते. पोषक हवामानात (पावसात खंड) एक मादी पतंग २ ते ३ आठवड्यात १५०० ते २००० अंडी घालते.

एकात्मिक व्यवस्थापन नियंत्रण  ः 

  •  जमिनीची खोल नांगरट करून २ ते ३ कुळवाच्या पाळया देऊन मगच मका लागवड करावी. पूर्वीच्या हंगामात मक्याचे पीक घेतलेले असेल तर पुन्हा मका पीक घेऊ नये. 
  •  मका लागवड करताना शक्यतो पट्टा पद्धतीचा अवलंब करावा. किंवा मका आणि कडधान्याचे आंतरपीक घ्यावे.
  •  मक्याच्या शेताभोवती सापळा पीक म्हणून नेपियर गवताच्या ३ ते ४ ओळी लावाव्यात. गवतावर प्रादुर्भाव दिसताच उपाय करता येतील.
  •  मक्याची लागवड ज्या त्या हंगामात शिफारशीप्रमाणे वेळेवर करावी. सर्व शेतकऱ्यांनी गट पद्धतीने एकाच वेळी लागवड करावी. पेरणीस उशीर झाल्यास मका घेणे टाळावे.
  •  मक्याच्या बियाणाला बीजप्रक्रिया करावी. त्यासाठी सायॲण्ट्रानिलीप्रोल (१९.८ %) अधिक थायामेथोक्झाम (१९.८ एफएस) (संयुक्त कीटकनाशक) ६ मिली प्रती किलो बियाणे या प्रमाणे वापरावे. यामुळे रोपावस्थेत १५ ते २० दिवस लष्करी अळीपासून संरक्षण मिळते.
  •  पेरणीनंतर सुरुवातीच्या वाढीच्या अवस्थेत एकरी १० मचाण किंवा पक्षी थांबे उभारावेत. 
  •  मक्याच्या पानावर दिसणारे अंडीपुंज व प्रथमावस्थेतील अळ्या गोळा करून चिरडून नष्ट कराव्यात.  
  •  सर्वेक्षण आणि सामूहिकरीत्या पतंग पकडण्यासाठी हेक्टरी १५ कामगंध सापळे लावावेत.
  •  शेतात नैसर्गिक मित्र कीटकांचे संवर्धन करावे. मक्यामध्ये कडधान्ये किंवा फुलझाडांचे आंतरपीक घेतल्यास मित्र कीटकांचे संगोपन होऊन त्यांची संख्या वाढण्यास मदत होते.
  •  आर्थिक नुकसान पातळी (१० टक्के प्रादुर्भाव) असल्यास जैविक घटकांचा वापर करावा. त्यात ट्रायकोकार्ड हेक्टरी १ ते १.५ लाख अंडी याप्रमाणे एक आठवड्याच्या अंतराने ३ वेळा शेतात सोडावीत. अळ्यांसाठी मेटारायझीम ॲनिसोप्ली किंवा बिव्हेरिया बॅसियाना किंवा नोमोरिया रिलाई किंवा बॅसिलस थुरीनजिएंसिस (४ ते ५ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी या प्रमाणे) फवारणी करावी.
  •  प्रादुर्भाव आर्थिक नुकसान पातळीइतका झाल्यास, फवारणी प्रति लिटर पाणी
  •  ५ टक्के निंबोळी अर्क किंवा ॲझाडिरेक्टिन (१५०० पीपीएम) ५ मिली 
  •  अधिक प्रादुर्भावाच्या स्थितीमध्ये रासायनिक नियंत्रणासाठी, फवारणी प्रति लिटर पाणी 
  •  स्पिनेटोरम (११.७ % एससी) १ मिली किंवा      क्लोरॅॲण्ट्रानिलीप्रोल (१८.५ एससी) ०.३ ते ०.४ मिली किंवा 
  •  थायामेथोक्झाम (१२.६ %)अधिक लॅंबडा सायहॅलोथ्रिन (९.५ % झेडसी) (संयुक्त कीटकनाशक) ०.५ मिली.
  •  फवारणीपूर्वी द्रावणामध्ये स्टिकर ०.५ मिली प्रति लिटर पाणी या प्रमाणे मिसळावे. 
  •  ः डॉ. व्ही. बी. आकाशे, ९९७५२०५६९८ (विभागीय कृषी संशोधन केंद्र, सोलापूर.)

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Mahavitaran : ‘महावितरण’च्या यंत्रचालक, तंत्रज्ञांचा विशेष गौरव

    Nagpur Lok Sabha : ...तर मतदानात वाढ झाली असती

    Sangli Lok Sabha Election : सांगली लोकसभा मतदार संघात १६६८ दिव्यांग, ज्येष्ठांचे मतदान

    Co-operative Credit Society : सांगलीतील २३१ सोसायट्यांचे संगणकीकरण मेअखेर पूर्ण करा

    Water Tanker Bill : टॅंकरने पाणी पुरविणाऱ्यांची १५ कोटींचे देयके थकली

    SCROLL FOR NEXT