स्पोडोप्टेरा फ्रुगीपर्डा (फॉल आर्मी वर्म) ही मूळ अमेरिकेतील मका पिकावरील पाने खाणारी कीड आहे. तिने नुकताच भारतात प्रवेश केल्याचे दिसून आले. कर्नाटक राज्यातील शिमोरा येथील कृषी महाविद्यालयाच्या प्रक्षेत्रावर या किडीचा प्रादुर्भाव प्रथम दिसून आला. शास्त्रज्ञांनी परिसराचे सर्वेक्षण केले असता चीकमंगळुर, चित्रदुर्ग, दावनगिरे, बेल्लारी, बेळगाव, हसन या जिल्ह्यांत ४० ते ७० टक्क्यांपर्यंत या किडीचा प्रादुर्भाव दिसून आला. २० ते २५ दिवसांच्या मका पिकावर कणसे लागणीच्या अवस्थेत या किडीचा प्रादुर्भाव अधिक आढळला. नुकत्याच हाती आलेल्या अहवालानुसार ही कीड तामिळनाडू आणि तेलंगणाच्या काही भागाही आढळून येत आहे. ३० जुलै २०१८ रोजी भारतीय कृषी अनुसंधान या संस्थेने या किडीबाबत अलर्ट जारी केला आहे.
ही कीड इतकी धोकादायक का? या किडीचे पतंग हे ताकदवान असून, एका रात्रीत सुमारे १०० किलोमीटरपर्यंतचा प्रवास करू शकतात. त्याचबरोबर या किडीची प्रजनन क्षमताही जास्त आहे. मादी तिच्या जीवनक्रमात सुमारे १ ते २ हजार अंडी घालू शकते. ही कीड झुंडीने आक्रमण करत असल्यामुळे काही दिवसातच पीक फस्त करून टाकते.
यजमान वनस्पती ः
भारतात ही कीड आतापर्यंत दुर्लक्षित का राहिली? भारतात आढळणारी व मका पिकावर येणारी लष्करी अळी (मायथेम्ना सेपरेटा) आहे. या दोन्ही किडी जवळपास सारख्या दिसत असल्याने आतापर्यंत फॉल आर्मी वर्मचा प्रादुर्भाव प्रकाशझोतात आला नाही. ही कीड मागील काही वर्षांपासून भारतात असण्याची शक्यता शास्त्रज्ञ व्यक्त करतात. ही कीड भारतात आफ्रिकेतून मानवी साहित्य वाहतुकीतून आली असण्याची शक्यता आहे.
जीवनक्रम
ओळखण्याची खूण
महाराष्ट्राच्या दृष्टीने या किडीचे महत्त्व महाराष्ट्र-कर्नाटक सीमेवरील काही भागांत (रायबाग, बेळगाव, अथणी, विजापूर) मक्याचे पीक मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. तसेच, महाराष्ट्रातील सांगली, कोल्हापूर जिल्ह्यामध्ये हळद पिकात मका हे पीक आंतरपीक म्हणून देखील केले जाते. या भागात या किडीचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. त्याबाबत शेतकऱ्यांनी सजग राहणे आवश्यक आहे. मक्यासोबत ज्वारी, बाजरी, ऊस, भुईमूग या पिकांवरदेखील या किडीचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो.
नियंत्रणाचे उपाय ः शिमोगा कृषी विद्यापीठ (कर्नाटक) येथील कीटक शास्त्रज्ञ डॉ. सी. एम. कल्लेश्वरा स्वामी आणि डॉ. शरणबसाप्पा यांनी दिलेल्या माहितीनुसार,
किडीच्या नियंत्रणासाठी, फवारणी लॅंबडा सायहॅलोथ्रीन (५ ईसी) १ मि.लि. प्रति लिटर पाणी. (प्रक्षेत्रावरील चाचण्यांमध्ये या कीटकनाशकाची जैव परिणामकारकता अभ्यासली गेली आहे.) नोमुरिया रिलेयी (जैविक कीटकनाशक) ५ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी याप्रमाणे फवारणीदेखील उपयुक्त ठरली आहे.
(लेखक सिक्स्थ ग्रेन ग्लोबल या खासगी कंपनीत कार्यरत आहेत.)
ॲग्रोवनचे सदस्य व्हा
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.