नारळाचा प्रत्येक भागाचा उपयोग प्रक्रिया उद्योगासाठी अत्यंत उपयुक्त आहे. प्रक्रियेसाठी तंत्रज्ञान आणि काही प्रमाणात अनुदान नारळ विकास मंडळाकडे उपलब्ध आहे. वाढती मागणी लक्षात घेता सहकारी तत्त्वावर किंवा गावपातळीवर नारळ प्रक्रिया उद्योग यशस्वी ठरू शकतो.

नारळ हा आरोग्यदायी अन्न तसेच पेय पुरविण्याबरोबरच निवारा, संपत्ती आणि सौंदर्य देणारा वृक्ष आहे. याच्या प्रत्येक भागाचा उपयोग खाद्य पदार्थ तसेच प्रक्रिया उद्योगात केला जातो. केरळ, कर्नाटक, तामिळनाडू, आंध्र प्रदेश या राज्याची आर्थिक प्रगती ही नारळ प्रक्रिया उद्योग आणि पर्यटनातूनच होत आहे. त्यासाठी नारळ उत्पादन वाढविण्यावर या राज्यातील बागायतदारांचे जोरदार प्रयत्न सुरू आहेत. कोकणात देखील प्रक्रिया आणि पर्यटन उद्योग वाढविण्यासाठी नारळ लागवड, योग्य व्यवस्थापन आणि प्रक्रिया उद्योगावर भर दिला पाहिजे. कोकणात नारळाखालील क्षेत्र हे विखुरलेल्या स्वरुपात असल्याने सहकारी तत्त्वावर किंवा गावपातळीवर लघू उद्योग यशस्वी ठरू शकतात. त्याचबरोबर एकात्मिक कारखानदारीचा विचार करण्याची गरज आहे. पूरक उद्योगांना संधी १) अखंड नारळ खरेदी करून त्याच्या प्रत्येक भागाचा उपयोग करून स्वतंत्र उद्योग उभारणे शक्य आहे. नारळाचा प्रत्येक भागाचा उपयोग विविध उत्पादने तयार करण्यासाठी होऊ शकतो. यासाठी तंत्रज्ञान आणि काही प्रमाणात अनुदान नारळ विकास मंडळाकडे उपलब्ध आहे. २) डॉ. बाळासाहेब सावंत कोकण कृषी विद्यापीठामध्ये सन २००७ मध्ये भारतातील पहिले नारळ प्रक्रिया उद्योग प्रशिक्षण केंद्र सुरू करण्यात आले. ३) नारळ विकास मंडळामार्फत महाराष्ट्रासाठीचे कार्यालय ठाणे येथे सुरू करण्यात आले आहे. त्याचा लाभ नारळ बागायतदारांनी घेतला पाहिजे. प्रक्रिया उद्योगांना संधी काथ्या उद्योग :

नारळ पाण्यापासून व्हिनेगर : पक्व नारळ सोलून फोडल्यानंतर त्यांच्या मधून जे पाणी उपलब्ध होते त्यापासून व्हिनेगर तयार करता येते. नारळ पाण्यापासून नाता-डी-कोको, सॉस, सरबत निर्मितीला वाव आहे. खोबरे : सुके खोबरे, खोबरेल तेल, नारळ खोबरे दूध, शुध्द खोबरेल तेल (व्हर्जिन कोकोनट ऑईल), नारळ खोबरे मलई, दूध पावडर, नारळ चीप्स्, खोबरे पीठ या पदार्थांना प्रक्रिया उद्योगात चांगली मागणी आहे. करवंटी : करवंटीपासून कोळसा तयार करतात. त्यापासून ॲक्टिव्हेटेड कार्बन तयार करता येतो. याचा उपयोग वनस्पती तेल शुद्ध करणे, पाण्याचे शुद्धीकरण, द्रावकाचा उतारा, सोन्याचा उतारा, विषारी वायूपासून संरक्षणासाठी वापरण्यात येणारा गॅस मास्कमध्ये केला जातो. परदेशात करवंटी कोळश्याला चांगली मागणी आहे. शहाळे विक्री :

नारळ करवंटी, काथ्यापासून शोभेच्या वस्तू : करवंटी तसेच काथ्यापासून विविध शोभेच्या वस्तू तयार केल्या जातात. याला देश-परदेशात चांगली मागणी आहे. संपर्क ः डॉ. दिलीप नागवेकर, ९४२११३७७६९ (लेखक प्रादेशिक नारळ संशोधन केंद्र, भाट्ये, जि. रत्नागिरी येथे कार्यरत होते. )