use organic matter with a 10 cm thick layer for mulching.
आळ्याने पाणी देण्याची पद्धत वापरात असलेल्या बागांमध्ये लहान फळांची फळगळ अधिक दिसून येते. कारण आळ्यातून पाणी देताना दोन पाळ्यामधील अंतर अधिक झाल्यास झाडास ताण बसतो. एकदम आळे भरून पाणी दिल्यास ताण सुटतो. यामुळे झाडांमध्ये ईथीलीन वायू तयार होतो, परिणामी फळगळ दिसून येते. विदर्भातील विशेषतः अमरावती व नागपूर भागातील संत्रा बागांमध्ये अंबिया बहाराच्या लहान फळांची गळ, फांदी मर, पानगळ अशा समस्या जाणवत आहेत. त्याच प्रमाणे डिंक्या रोगाची लक्षणे दिसत आहेत. या समस्या सोडवण्याकरिता पुढील उपाययोजना कराव्यात. अंबिया बहाराच्या लहान फळांची गळ उन्हाळ्यात पाण्याची कमतरता भासते. अनेकवेळा दोन ओलितामध्ये अधिक ताण पडला तरी फळांना पाणी उपलब्ध होत नाही. उलट लहान फळांमधून पानांकडे पाणी वाहून जाते. परिणामी लहान फळे कोमेजतात किंवा शुष्क होऊन पिवळी पडून गळतात. या गळीमध्ये संत्र्याचा पिवळेपणा हा देठापासून सुरू होतो. पुढे तो खालीपर्यंत पसरून गळ होते. पाण्याच्या कमतरतेप्रमाणेच फांदीवर पानांची अपेक्षित संख्या नसल्यास प्रकाशसंश्‍लेषण क्रिया मंदावते. आवश्यक अन्नद्रव्ये तयार होत नाहीत अन्नाअभावी फळे गळून पडतात. उपाययोजना आच्छादन
फळगळ नियंत्रणाकरिता फवारणी
संत्रा, मोसंबी, लिंबू फळवाढीकरिता फवारणी
फांदी मर किंवा शेंडे मर फांदी मर होण्यास अति उष्ण वारा, रोगकारक बुरशी आणि अन्नद्रव्ये यांची कमतरता कारणीभूत असते. उष्ण वाऱ्यामुळे नवीन पालवी फुटलेल्या फांद्या कोमेजून जातात. यामध्ये पाने फांदीस तशीच लटकून राहतात. रोगकारक बुरशीच्या प्रादुर्भावामुळे फांद्याची साल मरते, साल लाल काळसर होते व पाने देठासहित गळून पडतात. छोट्या छोट्या फांद्या पानेविरहीत होतात. बोरॉन या सूक्ष्म अन्नद्रव्यांच्या कमतरतेमुळे सुद्धा शेंड्याकडील पाने लहान राहून अकाली गळतात.
(* शिफारसीत बुरशीनाशके/संजीवकांना लेबल क्लेम नाहीत. मात्र संशोधनाच्या आधारावर ॲग्रेस्को शिफारस आहे.) - डॉ. योगेश इंगळे, ९४२२७६६४३७ डॉ. दिनेश पैठणकर, ९८८१०२१२२२ (अखिल भारतीय समन्वित संशोधन प्रकल्प (फळे), डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला.)
