Kolhapur News : ऊस हंगाम जसजसा अंतिम टप्प्यात येतोय तशी ऊस उत्पादकांच्या मनाची लाही लाही होतेय. वरून तापणारं ऊन, पंधरा पंधरा महिने राबून तोडणीला आलेला असतो. ऊस तोडणी यंत्रणा शिवारात येते आणि सुरू होतो अस्वस्थतेचा खेळ, ‘ऊस पडलाय...वाडे नाही...वाट नाही’ अशी अनेक कारणे शोधली जातात आणि शेवट एका वाक्यावर होतो...मालक, लावा काडी.

एक वर्षापासून ते दीड वर्षापासून जिवापाड जपलेल्या उसाला थरथरत्‍या हाताने काडी लावली जाते. काड काड करत ऊस पेट घेतो. पेटत्‍या पाल्‍यासह राख अस्वस्थता मागे सोडत हवेकडे झेपावते. काळ्या कुट्ट धुरात जादा उत्पन्नाचे इमले धाडधाड कोसळतात... गेल्या काही दिवसांपासून राज्यातील बहुतांशी ऊस शिवारात दिसणारे दृश्‍य.

संध्‍याकाळ झाली की उसाला आगी लावायच्या आणि सकाळी चिपाड झालेला उसावर सटसट कोयते चालवत तोडायचा. असेच दृश्‍य सध्या वर्षभर हिरवाई अनुभवलेल्‍या शिवारापुढे आहे. झालेल्‍या नुकसानीला जबाबदार कोण? याचे उत्तर ना कारखान्याकडे आहे ना तोडणीयंत्रणाकडे.

जो तो आपले काम करतोय. ऊस तोडणी यंत्रणेला ऊस तोडल्याचे समाधान, तर कारखाना व्यवस्‍थापनाला ऊस मिळाल्‍याचे. या खेळात उत्पादकांचा जीव मात्र कासावीस होतोय. वर्षभर वेळेवर पाणी, खते देण्‍यासाठी दिवसरात्र जागलेल्या उत्पादकाची मात्र क्रूर थट्टा होतेय. आता हंगाम शेवट आलाय, काय करता बघा असा निर्वाणीचा इशारा आला, की हात आपोआपच आगपेटीकडे जात असल्याचे वेदनादायी चित्र उसाच्या शिवारात आहे.

यंदाचा हंगाम कमी ऊस उत्पादनाच्या अंदाजावर सुरू झाला. ऊस उत्‍पादन (Sugarcane Production) घटण्याची शक्‍यता असल्याने यंदा शेतकऱ्यांचा ऊस कारखाने सहजपणे तोडून नेतील अशी आशा होती. पण जसा हंगाम सुरू झाला तशी आशा मावळली. उत्‍साहाची जागा निराशेने घेतली. कारखान्याचा माणूस घरापर्यंत येईल हा अंदाज खोटा ठरला.

उत्पादकाला फिल्‍डमन ते कारखान्यांच्या अध्यक्षापर्यंत विनवण्या कराव्‍या लागल्या. इथेही आर्थिक बाब वरचढ ठरली. तोडणी क्रमांक असतानाही ऊस जात नसल्याने उत्पादक हबकला. आणि शेवटी कुठून अवदसा आठवली आणि ऊस लावला अशा मानसिकतेत येत त्याचे हात आगपेटीच्या काडीकडे वळले. यंदाच्या हंगामाचे हे मनाला पिळून टाकणारे चित्र.

दरप्रश्‍नी आंदोलन करणाऱ्या संघटनांनी लक्ष देण्याची गरज

दराचा प्रश्‍न सुटल्यानंतर तोडणीसाठीचे जे दिव्य उत्पादकाला करावे लागते. याची चर्चा कुठेही फारशी होत नाही. हा प्रश्‍न वैयक्‍तिक असल्याने संघटनांचे प्रतिनिधी याबाबत कारखान्यांशी फारसे भांडत नाहीत. सगळी लढाई आणि निर्णय शेतकऱ्याला एकट्यालाच घ्यावे लागतात.

यामुळे झगडा करुन दर मिळवायचा आणि उसाची राख करुन तीस टक्क्यांपर्यंत नुकसान सोसायचे हे दुष्टचक्र सुरू राहते. हे नुकसान कुठेच चित्रात येत नाही. या बाबतही संघटनांनी दबाव तंत्र वापरण्याची गरज असल्याची भावना ऊस उत्पादकांची आहे.