डॉ. दिनेश पैठणकर, डॉ. योगेश इंगळे

Citrus Fruit Farming : प्रखर उन्हामुळे मागील वर्षी लागवड केलेल्या कलमांचे कोवळे शेंडे सुकणे, पाने गळणे असे परिणाम दिसून येतात. उन्हाच्या झळा कमी करण्यासाठी कलमांच्या दोन फूट परिघामध्ये बोरूचे बी पेरावे. हे वेगाने वाढून सभोवती सावली राहते.

आता तातडीने सावली करण्यासाठी तिन्ही बाजूला बांबू किंवा कामठ्या रोवून हिरव्या शेडनेट लावाव्यात. किंवा दक्षिण आणि पश्‍चिम बाजूने उपलब्ध तुराट्यांचा कूड करावेत. रोपांच्या भोवती किमान २ ते ३ फूट परिघामध्ये सेंद्रिय पदार्थांचे किमान १० सेंटिमीटर जाडीचा थर देऊन आच्छादन करावे.

पर्णोत्सर्जनाचा वेग कमी करण्यासाठी पोटॅशिअम नायट्रेट (१३:०:४५) १ किलो प्रति १०० लिटर पाणी या प्रमाणे २०-२५ दिवसांच्या अंतराने फवारणी करावी. मोठ्या बागांसाठी आच्छादनाचा वापर करतानाच प्रति झाड २-३ किलो गांडूळ खत द्यावे. पाण्याची तीव्र टंचाई असल्यास आंबिया बहर न घेता मृग बहराचे नियोजन करावे.

फळबागेवर बाष्परोधक २ टक्के तीव्रतेची केओलीनची किंवा पोटॅशिअम नायट्रेट (१३:०:४५) १ टक्का तीव्रतेची फवारणी करावी. ठिबक सिंचनाची सोय आवश्यक आहे. पण नसेल तर झाडांच्या ओळीच्या दोन्ही बाजूंनी दांड काढून आलटून पालटून ७ ते ८ दिवसांनी पाणीपुरवठा करावा. आळे केलेले असल्यास त्याचे दोन भाग करून एकाआड एक पद्धतीने पाणी द्यावे.

तापमान वाढ व उष्ण वारा यामुळे संत्रा, मोसंबी किंवा लिंबू झाडावरील फळगळ संभवते. फळगळ नियंत्रणाकरिता २-४-डी* १.५ ग्रॅम (१५ पीपीएम) किंवा जिबरेलिक ॲसिड* १.५ ग्रॅम (१५ पीपीएम) + युरिया (१ किलो) प्रति १०० लिटर पाणी या प्रमाणे फवारणी करावी. (*ॲग्रेस्को शिफारस)

डॉ. योगेश इंगळे, ९४२२७६६४३७

डॉ. दिनेश पैठणकर, ९८८१०२१२२२

(भारतीय समन्वयीत फळे संशोधन प्रकल्प,

डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला)