Dairy Business News : गेल्या तीन ते चार महिन्यांपासून टिकून असलेला गाईच्या दुधाचा (Cow Milk Rate) ३८ रुपयांचा दर गेल्या काही दिवसांपासून एक ते दोन रुपयांनी कमी झाला आहे. दुग्धजन्य पदार्थांची आयात (Dairy Product Import) होणार असल्याची चर्चा, देशांतर्गत दूध पावडर व बटरचे कमी झालेले दर आदींमुळे दुधाचे दर कमी झाल्याचे सांगितले जात आहे. त्यात उन्हामुळे दूध उत्पादन (Milk Production) घटले आहे. त्यामुळे शेतकरी दुहेरी संकटात अडकले आहेत.

राज्यातील बहुतांश शेतकरी दूध व्यवसायावर अवलंबून आहेत. राज्यात साधारण ७० सहकारी व ३०० पेक्षा खासगी दूध संघाद्वारे दोन ते सव्वादोन कोटी लिटर दुधाचे संकलन होते.

त्यातील ४० टक्के दुधाची पावडर, बटर व अन्य दुग्धजन्य पदार्थ तयार होतात. तर साठ टक्के दूध ग्राहकांना पाउचमधून विकले जाते. शिवाय राज्यात २५ लाख लिटरच्या जवळपास दुधाची थेट ग्राहकांना विक्री केली जात आहे.

कोरोनाच्या काळात मागणी घटल्याने दुधाचे दर कमालीचे खाली आले होते. अगदी अनेक भागांत १६ ते १७ रुपये प्रतिलिटर दराने खरेदी केली जात होती. त्यानंतर दोन वर्षांत हळूहळू दूधदरात वाढ झाली.

गेल्या तीन महिन्यांपासून दुधाला प्रतिलिटर ३८ रुपये दर मिळाले. चांगला दर, चारा, पाण्याची उपलब्धता आदींमुळे दूध उत्पादनाकडे शेतकऱ्यांच्या कल वाढला. त्यामुळे सात ते दहा टक्के दूध उत्पादन वाढले. मात्र गेल्या काही दिवसांपासून दूधदर प्रतिलिटर एक ते दोन रुपयांनी कमी करण्यात आले आहेत.

दूध खरेदी धोरण पावडर, बटर खरेदीवर अवलंबून आहे. सरकार दूध पावडर, बटर व अन्य दुग्धजन्य पदार्थांची आयात करणार असल्याची चर्चा सुरू आहे. त्याचा दूध पावडर, बटर खरेदीदारांनी गैरफायदा घेतला.

त्याचा परिणाम म्हणून पावडरचे दर साधारण ३० रुपयांनी कमी झाले. परिणामी, दुधाचे दर कमी झाल्याचे सांगितले जात आहे. दुग्धजन्य पदार्थांच्या आयात धोरणाबाबत शासनाने भूमिका स्पष्ट करावी, असे शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे.

उन्हाची तीव्रता अधिक आहे. उन्हामुळे दरवर्षीप्रमाणेच यंदाही दहा टक्के उत्पादन घटले आहे. पशुखाद्याच्या दरातही वाढ झाली आहे. त्यात दुधाचे दर कमी झाल्याने शेतकरी दुहेरी कोंडीत सापडला आहे. उन्हाळ्यात दरवर्षी दूध व दुग्धजन्य पदार्थांना मागणी असते. यंदा पहिल्यांदाच उत्पादन कमी आणि दरही कमी अशी स्थिती आहे.

दूधदर घटण्याची कारणे

- दूध पावडर, बटर आयातीची चर्चा

- बटर, पावडरचे दर कमी

- परिणामी, दूधदरातही घट

दूध उत्पादन घटण्याची कारणे

- कमी पाणी मिळणे, हिरव्या चाऱ्याची कमतरता, वातावरणातील बदल आणि वाढते तापमान

- शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यासाठी गायींची अधिक ऊर्जा खर्ची पडते

...असे करा उपाय

- जनावरांचा गोठा हवेशीर असावा

- तापमान नियंत्रित ठेवावे

- हिरव्या चाऱ्याचे प्रमाण अधिक ठेवावे

- जनावरांना मुबलक पाणी पिण्यासाठी द्यावे

- उन्हाच्या झळा न लागण्याची काळजी घ्यावी.