Crop Advisory : कृषी सल्ला (मराठवाडा विभाग)

हवामान अंदाज

विस्तारीत अंदाजानुसार (ईआरएफएस) मराठवाड्यात शुक्रवार (ता.२५) ते गुरुवार (ता. १ मे) दरम्यान पाऊस सरासरीपेक्षा कमी राहण्याची शक्यता आहे. या काळात कमाल तापमान सरासरीपेक्षा कमी राहील व किमान तापमान सरासरीएवढे राहील. शुक्रवार ते गुरुवार (२ ते ८ मे) या आठवड्यामध्ये पाऊस सरासरीपेक्षा कमी, कमाल तापमान सरासरीएवढे ते सरासरीपेक्षा जास्त आणि किमान तापमान सरासरीएवढे राहण्याची शक्यता आहे.

सॅक, इस्रो, अहमदाबाद यांच्या उपग्रहाच्या बाष्पोत्सर्जनाच्या जिल्हानिहाय व तालुकानिहाय छायाचित्रानुसार मराठवाड्यात बाष्पोत्सर्जनाचा वेग वाढलेला आहे. कमाल तापमानात झालेली वाढ व वाढलेला बाष्पोत्सर्जनाचा वेग पाहता पिकास आवश्यकतेनुसार पाणी व्यवस्थापन करावे.

ऊस वाढीची अवस्था

ऊस पिकास आवश्यकतेनुसार पाणी द्यावे. खुरपणी करून तण नियंत्रण करावे.

पिकावर खोड किडीचा प्रादुर्भाव दिसून येत असल्यास, व्यवस्थापनासाठी फवारणी प्रति लिटर पाणी, क्लोरपायरीफॉस (२० टक्के) २.५ मि.लि. किंवा क्लोरॲन्ट्रानिलिप्रोल (१८.५ टक्के) ०.४ मि.लि.

पिकावर पांढऱ्या माशीचा प्रादुर्भाव दिसून येत असल्यास, व्यवस्थापनासाठी फवारणी प्रति लिटर पाणी, डायमिथोएट (३० टक्के) ३.६ मि.लि.

हळद

हळद काढणी व तत्‍पश्‍चात कामे

सध्या हळदीची काढणी, हळद उकडणे, वाळवणे ही कामे सुरू आहेत. पावसाचा अंदाज पाहून हळदीची सुरक्षित ठिकाणी साठवणूक करावी.

डाळिंब, चिकू फळबाग

वाढीची अवस्था

कमाल तापमानात होत असलेल्या वाढीमुळे डाळिंब बागेत आवश्यकतेनुसार सकाळी किंवा संध्याकाळी पाणी द्यावे.

लहान फळ झाडांना काठीने आधार द्यावा.

संत्रा / मोसंबी

फळवाढीची/ काढणी

कमाल तापमानात होत असलेल्या वाढीमुळे सध्या आंबे बहर संत्रा/मोसंबी फळबागेत फळगळ दिसून येत आहे. उष्णतेचा ताण कमी करण्यासाठी बागेत पाण्याचा ताण बसणार नाही याची दक्षता घ्यावी. बागेस आवश्यकतेनुसार सकाळी किंवा संध्याकाळी पाणी द्यावे.

आंबे बहर घेत असलेल्या बागेत मोनो पोटॅशिअम फॉस्फेट (०० ः ५२ ः३४) १.५ किलो आणि जिबरेलिक ॲसिड १ ग्रॅम प्रति १०० लिटर पाणी या मिसळून फवारणी करावी.

नवीन लागवड केलेल्या व लहान झाडांना उन्हापासून संरक्षणासाठी सावली करावी. खोडाभोवती आच्छादन करावे.

उन्हाळी तीळ

फुलधारणा ते बोंड धरणे

उन्हाळी तीळ पिकास मध्यम जमिनीत ८ ते १० दिवसांनी व भारी जमिनीत १२ ते १५ दिवसांच्या अंतराने सिंचन करावे. सिंचन हे शक्यतो तुषार सिंचन पद्धतीने करावे.

उन्हाळी तीळ पिकात रसशोषक किडींचा प्रादुर्भाव दिसून येत असल्यास, व्यवस्थापनासाठी निंबोळी अर्क (५ टक्के) किंवा अझाडिरेक्टिन (एक हजार पीपीएम) ३ ते ५ मिलि. प्रति लिटर पाणी या प्रमाणे पावसाची उघडीप बघून फवारणी करावी.

भाजीपाला

काढणीस तयार असलेल्या भाजीपाला पिकांची काढणी करावी.

उन्हाळी भाजीपाला पिकात आवश्यकतेनुसार पाणी व्यवस्थापन करावे.

भाजीपाला (मिरची, वांगे व भेंडी इ.) पिकात रसशोषक किडीचा प्रादुर्भाव दिसून येत असल्यास, फवारणी प्रति लिटर पाणी

पायरीप्रॉक्सिफेन (५ टक्के) अधिक फेनप्रोपॅथ्रीन (१५ टक्के) (संयुक्त कीटकनाशक) १ मि.लि. किंवा डायमेथोएट (३० टक्के) १.३ मि.लि.

वेलवर्गीय झाडांना काठीने आधार द्यावा.

फुलशेती

पिकात खुरपणी करून पीक तण विरहित ठेवावे. आवश्यकतेनुसार पाणी द्यावे. काढणीस तयार असलेल्या फुलांची काढणी करावी.

तुती रेशीम उद्योग

उन्हाळ्यात तुती बागेला ७ ते ८ दिवसांच्या अंतराने हलक्या जमिनीत तर भारी जमिनीत १० ते १२ दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे. ठिबक सिंचनाद्वारे पाणी दिले तर ४३ लाख लिटर प्रति एकर प्रति वर्ष पाणी आवश्यक अशते. याची विभागणी प्रति दिन केल्यास दिवसाला ठिबक संच ५ तास चालवावा लागेल.

रेशीम कीटक संगोपन चालू असणाऱ्या शेतकऱ्यांनी ४ दिवस अगोदर बागेस पाणी द्यावे.

ज्या शेतकऱ्यांकडे पाण्याची कमतरता असल्यास शेतकऱ्यांनी उन्हाळ्यात २ महिने कीटक संगोपन घेऊ नये. त्यामुळे जमिनीला विश्रांती मिळेल. आंतर मशागतीची कामे करून घ्यावी. संगोपनगृहाचे निर्जंतुकीकरण करून घ्यावे.

पशुधन व्यवस्थापन

सध्या तीव्र उन्हाळा जाणवत असून, निदान उन्हाच्या काळामध्ये जनावरे झाडाखाली सावलीत किंवा शेड / गोठ्यामध्येच बांधावेत.

शक्यतो थंड, स्वच्छ व मुबलक पाणी दोन - तीन वेळेस पाजावे. नियमित पाणी दिल्यास पशूंच्या शरीरातील पाण्याचे प्रमाण कमी (डिहायड्रेशन) होणार नाही. जमल्यास पाण्यामधून क्षार द्यावेत. उदा. तज्ज्ञांच्या सल्ल्याने ५ लिटर पाण्यामध्ये चिमूटभर गूळ (२५ ग्रॅम), थोडे मीठ (५ ते १० ग्रॅम) आणि ५ ग्रॅम क्षार मिश्रण द्यावे.

जनावरांना हिरवा चारा कुट्टी करून खाण्यास उपलब्ध करावा. त्याबरोबर सुका चारा खाऊ घालावा. यामुळे पाण्याची गरज जास्त भासत नाही.

डॉ. कैलास डाखोरे ७५८८९९३१०५

(मुख्य प्रकल्प समन्वयक, ग्रामीण कृषी मौसम सेवा, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)