Organic Fertilizers : भात, गहू पिकांसाठी सेंद्रिय खताच्या पॅलेट

Solapur News : मंगळवेढा येथील प्रयोगशील शेतकरी वैभव मोडक यांनी ‘सीड विथ कॉम्पॅक्ट ऑरगॅनिक फर्टिलायझर’ तंत्रज्ञानाचा वापर करत गहू लागवडीमध्ये सेंद्रिय खताच्या पॅलेटचा प्रयोग केला आहे. गेल्या वर्षी पहिल्यांदा त्यांनी गहू पिकामध्ये प्रयोग केला. त्यातून चांगले निष्कर्ष मिळाल्यानंतर यंदा त्यांनी परिसरातील २० शेतकऱ्यांच्या सहयोगाने एकूण वीस गुंठे क्षेत्रावर गहू पिकामध्ये पॅलेट वापराचा प्रयोग केला आहे. सध्या हे पीक जोमदार वाढीच्या अवस्थेत आहे.

याबाबत वैभव मोडक म्हणाले, की शेतकरी सध्या खत हे पिकास न देता, जमिनीस देत आहेत. मात्र मी तयार केलेल्या सेंद्रिय खत पॅलेटच्या माध्यमातून थेट पिकास अन्नद्रव्ये मिळतील हा या प्रयोगाचा उद्देश आहे. गेल्यावर्षी माझ्या शेतात एक गुंठे क्षेत्रावर गहू पिकासाठी पॅलेट वापराचा प्रयोग केला. एक गुंठ्यासाठी साधारण अकरा किलो पॅलेट लागले. अकरा किलो पॅलेट निर्मितीसाठी ६ किलो शेणखत, २ किलो लेंडीखत, १ किलो कोंबडी खत, १ किलो निंबोळी खत आणि एक किलो गहू बियाणे लागले. पॅलेट तयार करताना बियाण्यासह हे सर्व घटक चाळून घेतले.

त्यानंतर या मिश्रणामध्ये अडीच लिटर पाणी मिसळून एकजीव केले. त्यानंतर यंत्राद्वारे पॅलेट तयार केले. तयार झालेले पॅलेट उन्हात वाळवले. हे पॅलेट वाळविल्यानंतर शेतामध्ये टोकण पद्धतीने लागवड करता येते किंवा विस्कटून टाकल्या तरी चालतात. पॅलेट टोकण केल्यानंतर कुळवण्याची गरज नाही, परंतु विस्कटल्यास कुळवावे लागते.

पुढे गरजेनुसार वाफसा पाहून पाणी दिले. त्याशिवाय मी कोणतेही खत दिले नाही. यंदा ज्या शेतकऱ्यांकडे हा प्रयोग केला आहे, त्यांच्याकडून मी काही निष्कर्ष घेतो आहे. या प्रयोगातून किमान १ ते २ क्विंटलची हमखास वाढ मिळू शकेल, असा मला अंदाज आहे. या प्रयोगासाठी ज्येष्ठ वैज्ञानिक अरुण देशपांडे (अंकोली) यांचे मार्गदर्शन मिळाले आहे.

गव्हामधील प्रयोगाची वैशिष्ट्ये

पॅलेटमुळे पिकाला थेट खत मिळते.

पॅलेटमध्ये असलेले सेंद्रिय खत हेच पिकाचे मुख्य खत.

मशागत आणि बियाणे एवढ्या खर्चात गहू उत्पादन शक्य.

साधारणपणे एकरी १ ते २ क्विंटलची वाढ.