Indigenous Seeds Conservation: देशी बियाण्यांचे संवर्धन करणे गरजेचे

Pune News: औद्योगिकीकरणामुळे आपण पारंपरिक कृषी संस्कृती आणि ज्ञानापासून दुरावत चाललो आहे. याचा परिणाम आहारावर झाला आहे. येणारी पिढी टिकवायची असेल तर कृषीच्या पारंपरिक ज्ञान संस्कृती आणि देशी बियाण्यांचे संवर्धन करणे गरजेचे आहे, असे मत ‘बाएफ’चे (भारतीय कृषी औद्योगिक संस्था) प्रकल्प संचालक संजय पाटील यांनी व्यक्त केले.

गोएथ इन्स्टिट्यूट मॅक्सम्युलर भवन यांच्या वतीने आणि बीज संवर्धक अभिजित पाटील यांच्या संकल्पनेतून साकारलेल्या ‘बीजकथा’ कार्यक्रमाचा प्रारंभ शुक्रवारी (ता. २८) देशी बियाणे संवर्धकांच्या मनोगताने झाला. या वेळी बाळू घोडे (कळसूबाई) ममता भांगरे (अकोले) भिका ब्राह्मणे (तोरणाळ) योगिनी पाटील (चंद्रपूर) उपस्थित होते.

पाटील म्हणाले, ‘‘औद्योगिकीकरण आणि नागरीकरणामुळे कृषी जैवविविधता धोक्यात येत आहे. अशातही ग्रामीण भागांत स्थानिकांना पारंपरिक ज्ञानातून जैवविविधता संवर्धनाचे काम केले. संत ज्ञानेश्‍वर महाराजांच्या सुमारे साडेचार हजार ओव्यांमध्ये माती, बियाणे आणि शेती संस्कृतीचे महत्त्व सांगितले आहे.

हे पोषणमूल्य जोपासण्यासाठी सणांचे देखील संवर्धन होणे गरजेचे आहे. ममता भांगरे म्हणाल्या, की महिलांच्या आहारात नाचणीसत्व सारखे पोषणमूल्य महत्त्वाचे आहे. मात्र दिवसेंदिवस महिला पारंपरिक पौष्टिक आहारातून दुरावत चालल्या आहे. हे टाळण्यासाठी देशी बियाण्यांचा संवर्धन व्हायला पाहिजे.

योगिनी पाटील म्हणाल्या, की ग्रामीण आणि शहरी संवाद हरवत चालला आहे. पारंपरिक ज्ञान खेड्यातच आहे. खेड्यातील ज्येष्ठ नागरिक शेतकऱ्यांशी संवाद साधला तर पाण्यापासून, भाकरीपर्यंत विविध रोमांचकारी ज्ञान मिळते त्याचे संवर्धन होणे गरजेचे आहे. या वेळी बाळू घोडे आणि भिका ब्राह्मणे यांनी देशी बियाणे संवर्धनातील अनुभव सांगितले. हा कार्यक्रम ९ तारखेपर्यंत खुला असणार आहे. यात चित्रकला, शिल्पकला, छायाचित्रण, कविता, नृत्य आणि बियाण्यांचे प्रदर्शन, अशा विविध गोष्टींचा समावेश आहे.