Healthy Pudina : आरोग्यदायी पुदिना

निकिता शिंदे, डॉ.अनुप्रीता जोशी

Pudina : पुदिन्याची पाने ही आकाराने तुळशीच्या पानांप्रमाणे परंतु जास्त गर्द हिरवी, लहान व लंबगोल असतात. पुदिना मध्य-पूर्व, भारतीय, ब्रिटिश आणि अमेरिकन पदार्थांमध्ये चहा, पेय पदार्थ, कँडी, जेली, सिरप, आइस्क्रीम इत्यादी रूपात मोठ्या प्रमाणात वापरला जातो. पदार्थाची चव वाढविण्याबरोबरच तो पदार्थ सकस व आरोग्यपूर्ण बनवण्याचे काम पुदिना करतो.

स्वयंपाकातील बनवलेल्या पदार्थाला चांगली चव व विशिष्ट गंध येण्यासाठी पुदिन्याचा वापर केला जातो. पानांमध्ये इतर कोणत्याही औषधी वनस्पतींपेक्षा जास्त प्रमाणात अँटीऑक्सिडंट्स असतात. याचा वापर स्वयंपाक, क्रीम, टूथपेस्ट,च्युइंगम, फ्रेशनर, कॅण्डी आणि कुकीज आणि केकमध्ये चॉकलेटसह कॉम्बो म्हणून केला जातो. सौंदर्य प्रसादने,अरोमाथेरपी आणि नैसर्गिकरित्या तयार केलेल्या कीटकनाशकांमध्ये केला जातो.

शरीरास थंडावा देणारी वनस्पती आहे. वायुहारक, पाचक व वातानुलोमन करणारी आहे. पोटदुखीवर उपयोगी आहे. पुदिना खाल्ल्याने पोट, लघवी साफ होते. यातील मेंथॉल घटकामुळे सर्दी, वातकारक पदार्थ खाल्ल्यामुळे होणारी डोकेदुखी, दातदुखी, वातविकार बरे होतात. वांतीहारक, आम्लपित्तातही याचा चांगला प्रभाव पडतो. आतड्याच्या आजारात उपयुक्त आहे. विषारी कीटक चावलेल्या जागी पुदिन्याची पाने चोळल्यास आग कमी होते.

आयुर्वेदानुसार पुदिना हा दीपक, पाचक, रुचकर स्वादप्रिय, हृदय, उष्ण वात व कफ दोषहारक व कृमिनाशक आहे. पुदिन्यामध्ये कॅल्शिअम, लोह, फॉस्फरस,जीवनसत्त्व क, ड आणि ई भरपूर प्रमाणात असते. ब जीवनसत्त्व अत्यल्प प्रमाणात असते. त्याचबरोबर प्रथिने, आर्द्रता, खनिजे, तंतुमय व पिष्टमय पदार्थ असतात.

पोषक घटक (प्रति १०० ग्रॅम)

प्रथिने ३.८ ग्रॅम

पाणी ७८.६ ग्रॅम

राख १.८ ग्रॅम

कर्बोदके १५ ग्रॅम

तंतुमय घटक ८ ग्रॅम

चरबी ९४० मिलिग्रॅम

ओमेगा-३ फॅटी ॲसिड ४३५ मिलिग्रॅम

ओमेगा-६ फॅटी ॲसिड ६९ मिलिग्रॅम

जीवनसत्त्व क ३२ मिलिग्रॅम

कॅल्शिअम २४३ मिलिग्रॅम

लोह ५.१ मिलिग्रॅम

मॅग्नेशिअम ८० मिलिग्रॅम

फॉस्फरस ७३ मिलिग्रॅम

पोटॅशिअम ५६९ मिलिग्रॅम

सोडिअम ३१ मिलिग्रॅम

- डॉ.अनुप्रीता जोशी,९६३७२४०४०६ (अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, परभणी)