Crop Advisory : कृषी सल्ला : कोकण विभाग

Konkan Region Farming Tips :

उन्हाळी भात

रोपवाटिका तयारी

कालव्याचे पाणी उपलब्ध झाले असलेल्या ठिकाणी उन्हाळी भात पिकाच्या रोपवाटिकेसाठी जमिनीची पूर्वमशागतीची कामे करावीत.

राखून ठेवलेले भात बियाणे पेरणीसाठी वापरण्यापूर्वी बियाण्यास ३ टक्के मिठाच्या द्रावणाची प्रक्रिया करावी. यासाठी १० लिटर पाण्यामध्ये ३०० ग्रॅम मीठ या प्रमाणात द्रावण तयार करावे. द्रावण तयार करताना उपलब्ध भात बियाणे त्यामध्ये बुडेल इतके द्रावण तयार करावे. बियाणे द्रावणात टाकल्यावर चांगले ढवळावे. चाळणीच्या साह्याने तरंगणारे बियाणे वेगळे करावे. जड व तळाला बसलेले बियाणे वेगळे काढून स्वच्छ पाण्याने ३ ते ४ वेळा धुवून ते ४८ तास सावलीत वाळवावे.

काजू

पालवी ते मोहर अवस्था

काजू बागेतील गवत, रोगग्रस्त फांद्या काढून बागेची साफसफाई करावी.

काजूचे अधिक उत्पन्न मिळविण्याकरिता १९:१९:१९ या विद्राव्य खताची २० ग्रॅम प्रति लिटर पाणी या प्रमाणात मोहर आल्यानंतर फवारणी घ्यावी.

चाऱ्यासाठी मका

जनावरांच्या चाऱ्यासाठी मका लागवड करण्यासाठी पूर्वतयारी करावी. लागवडीसाठी चांगला निचरा होणारी मध्यम प्रतीची सुपीक जमीन निवडावी. जमीन वाफसा स्थितीत आल्यावर मशागतीची कामे करावीत.

नांगरणीच्या वेळी प्रति गुंठा १०० ते २०० किलो चांगले कुजलेले शेणखत अथवा कंपोस्ट मातीत मिसळावे.

पेरणी दोन ओळीमध्ये ४५ सेंमी अंतरावर करावी. प्रति गुंठा क्षेत्रात पेरणीसाठी ३०० ते ४०० ग्रॅम बियाणे पुरेसे होते.

पेरणीवेळी १.५ किलो युरिया खताची प्रति गुंठा मात्रा द्यावी. पेरणीनंतर हलके पाणी द्यावे.

मोहरी

पेरणी ते वाढीची अवस्था

मोहरी पिकाच्या लागवडीसाठी उत्तम निचऱ्याची जमीन निवडावी. भात कापणीनंतर जमीन वाफसा स्थितीत आल्यानंतर नांगरणी करून ढेकळे फोडून जमीन सपाट करावी.

नांगरणीच्या वेळेस प्रति गुंठा ५० किलो चांगले कुजलेले शेणखत अथवा कंपोस्ट मातीत मिसळावे.

पेरणी ४५ बाय १० सेंमी अंतरावर २ ते ३ सेंमी खोलीवर करावी.

पेरणीच्या वेळी ओळीमध्ये प्रति गुंठा १ किलो युरिया आणि ३ किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट खताची मात्रा द्यावी.

पेरणीपूर्वी प्रति किलो बियाण्यास ट्रायकोडर्मा ५ ग्रॅम किंवा थायरम ३ ग्रॅम बियाणे या प्रमाणात बीजप्रक्रिया करावी. पेरणीनंतर हलके पाणी द्यावे.

पेरणीनंतर १० ते १२ दिवसांनी एक कोळपणी करून रोपांची विरळणी करावी. दोन रोपांतील अंतर १० ते १२ सेंमी ठेवावे.

आंबा

पालवी ते मोहर अवस्था

पारंपरिक पद्धतीने लागवड केलेल्या आंबा बागेमध्ये जुन्या अनुत्पादित झाडांचे पुनरुज्जीवन करण्यासाठी मध्य फांदी छाटणी व इतर मध्यम फांद्यांची विरळणी विद्यापीठाने शिफारस केलेल्या तंत्रज्ञानानुसार करावी. खूप जुन्या आणि उंच झाडांची छाटणी बुंध्यापासून दोन तृतीयांश उंचीवर करावी. कमी वयाच्या आणि कमी उंचीच्या झाडांची छाटणी १२ ते १५ फूट उंचीवर करावी. छाटणी केलेल्या झाडांवर शिफारशीत रासायनिक कीटकनाशकाची संपूर्ण झाडावर फवारणी करावी. तसेच कीटकनाशकाचे द्रावण छाटणी केलेल्या झाडांच्या मुळांमध्ये देखील ओतावे. छाटणी केल्यानंतर सुरुवातीच्या काळात झाडाला १० ते १५ दिवसांच्या अंतराने १५० ते २०० लिटर पाणी द्यावे.

नवीन फुटवे आल्यानंतर दोन आठवड्यांनी ३ ते ५ फुटवे ठेवून नवीन फुटव्यांची विरळणी करावी. पहिली विरळणी केल्यानंतर, छाटणी केलेल्या भागापासून खाली फुटवे येण्यास सुरवात झाल्यावर प्रति एक फुटावर एक याप्रमाणे खोडाच्या सर्व बाजूला फुटवे ठेवून इतर फुटवे काढून टाकावेत.

घन लागवड (५ × ५ मी. किंवा ६ × ४ मी.) असलेल्या आंबा बागांमध्ये सुरुवातीच्या काळापासून नियमित छाटणी करावी. यामध्ये उंची कमी करणे, फांद्या एकमेकांमध्ये गेल्या असल्यास छाटणे आणि वाळलेल्या फांद्या काढून टाकणे या गोष्टींचा अंतर्भाव करावा. घन लागवड असलेल्या बागांमधील कलमांची उंची दोन ओळींच्या अंतराच्या ८० टक्के इतकी ठेवावी.

पालवी लवकर जुन होण्यासाठी व आंब्यास लवकरात लवकर मोहर धारणा होण्यासाठी ०:५२:३४ या विद्राव्य खताची १० ग्रॅम प्रति लिटर पाणी या प्रमाणात फवारणी करावी. ही फवारणी पालवी पोपटी रंगाची असताना (पालवी आल्यानंतर १० ते १५ दिवसांनी) व किमान तापमान कमी झाल्यास करावी. (सदरचा सल्ला हा विद्यापीठाच्या प्रायोगिक निष्कर्षावर आधारित आहे).

कलिंगड

पूर्वमशागत व पेरणी

कलिंगड पिकाच्या लागवडीसाठी जमीन वाफसा स्थितीत आल्यावर मशागतीची कामे करण्यास सुरुवात करावीत.

लागवड सरी पद्धतीने २ बाय ०.५० मीटर अंतरावर करावी.

कलिंगड लागवड काळ्या रंगाच्या प्लॅस्टिकच्या (२१ मायक्रॉन) आच्छादन वापरून करायची असल्यास जमिनीची नांगरट करून जमीन समपातळीत आणावी. त्यानंतर ५ ते ७ सेंमी उंचीचे व ६० सेंमी रुंदीचे आच्छादनासाठी गादीवाफे तयार करावेत. दोन गादीवाफ्यांमधील अंतर २ मीटर ठेवावे.

ठिबक सिंचन वापरावयाचे असल्यास आच्छादन अंथरण्यापूर्वी ठिबक सिंचनाच्या नळ्या वाफ्यावर टाकून घ्याव्यात. त्यानंतर प्लॅस्टिक आच्छादन गादीवाफ्यावर अंथरावे व कडांवर मातीचा थर द्यावा.

आच्छादनावर दोन ओळींमधील अंतर ४५ सेंमी ठेवून ३ सेंमी व्यासाची छिद्रे रुंदीच्या दिशेने पाडावीत. त्यानंतर लांबीच्या दिशेने ५० सेंमी अंतरावर सरळ रेषेत ३ सेंमी व्यासाची छिद्रे पाडावीत. आच्छादनावर पाडलेल्या छिद्रात २ ते ३ सेंमी खोलीवर बियाणे पेरणी करावी.

पेरणीच्या वेळेस १.५ किलो चांगले कुजलेले शेणखत, ११ ग्रॅम युरिया, ३२ ग्रॅम सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि १० ग्रॅम म्युरेट ऑफ पोटॅश प्रति आळे प्रमाणे द्यावे. तसेच संकरित कलिंगडाला पेरणीच्या वेळेस २ किलो चांगले कुजलेले शेणखत, २० ग्रॅम युरिया, ३२ ग्रॅम सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि १७ ग्रॅम म्युरेट ऑफ पोटॅश प्रति आळे या प्रमाणे खताची मात्रा द्यावी. खतांचा थेट बियाण्यांशी येणार नाही याची दक्षता घ्यावी.

रोपांची मर रोगापासून संरक्षण करण्याकरिता पेरणीपूर्वी प्रति किलो बियाण्यांस, थायरम बुरशीनाशक ३ ग्रॅम किंवा ट्रायकोडर्मा ५ ग्रॅम याप्रमाणे बीजप्रक्रिया करावी. तसेच ट्रायकोडर्मा २ ग्रॅम प्रति आळी प्रमाणे शेणखतामध्ये मिसळून द्यावे. पेरणीनंतर हलके पाणी द्यावे.

वांगी, मिरची

पुनर्लागवड

वांगी पिकाची रोपे ४ ते ६ आठवड्यांची झाली असल्यास पुनर्लागवड करावी. लागवड सरी वरंब्यावर ७५ बाय ७५ सेंमी किंवा ७५ बाय ६० सेंमी किंवा ६० बाय ६० सेंमी अंतरावर करावी.

मिरची पिकाची रोपे ४ ते ६ आठवड्याची झाली असल्यास पुनर्लागवड करावी. लागवड सरी वरंब्यावर ६० बाय ६० सेंमी किंवा ६० बाय ४५ सेंमी अंतरावर करावी.

लागवडीच्या वेळेस चांगले कुजलेले शेणखत ७५० ग्रॅम, युरिया ४ ग्रॅम, सिंगल सुपर फॉस्फेट ११ ग्रॅम आणि म्युरेट ऑफ पोटॅश ३ ग्रॅम प्रति रोप या प्रमाणे खताची मात्रा द्यावी.

रोपांचे मर रोगापासून संरक्षण करण्याकरिता पुनर्लागवड करतेवेळी ट्रायकोडर्मा हे जैविक बुरशीनाशक २ ग्रॅम प्रति खड्डा या प्रमाणे शेणखतामध्ये मिसळून टाकावे.

वांगी, मिरची टोमेटो या भाजीपाला पिकांमध्ये सूत्रकृमी तसेच फळे पोखरणाऱ्या अळीच्या व्यवस्थापनासाठी पिकांमध्ये झेंडू या सापळा पिकाची लागवड करावी.

८१४९४६७४०१ (कृषी विद्या विभाग आणि ग्रामीण कृषी मौसम सेवा, डॉ. बाळासाहेब सावंत कोकण कृषी विद्यापीठ, दापोली)