संवर्धित शेतीतून खोडवा ऊस व्यवस्थापन

राष्ट्रीय अजैविक ताण व्यवस्थापन संस्थेच्या प्रक्षेत्रावर संवर्धित शेतीतून खोडवा व्यवस्थापनाचा प्रयोग येथे घेण्यात येत आहेत. यामध्ये शून्य मशागत तंत्रज्ञानाचा वापर,जैविक व सेंद्रिय कर्ब व्यवस्थापन, रासायनिक खतांचा योग्य वापर आणि पाचट आच्छादानावर भर देण्यात आला आहे. संवर्धित शेतीतून खोडवा व्यवस्थापनाचा प्रयोग राष्ट्रीय अजैविक ताण व्यवस्थापन संस्थेच्या प्रक्षेत्रावर येथे घेण्यात आला. येथील हवामान उष्णकटिबंधीय आहे. हे क्षेत्र अनियमित, कमी प्रभावी पावसाचे म्हणून ओळखले जाते. प्रायोगिक काळात ६२७.७२ मिमी सरासरी पाऊस झाला. प्रायोगिक कालावधीत कमाल ३२.४ अंश सेल्सिअस आणि किमान १८.७ अंश सेल्सिअस तापमान नोंदविले गेले.

प्रयोगाचा तपशील  एम १:  लेझर जमीन सपाटीकरण + पारंपारिक नांगरणी + खतांच्या शिफारस केलेल्या मात्रेच्या १० टक्के बेसल मात्रा (शिफारशीत मात्रा ः२५० किलो नत्र, १२० किलो स्फुरद, १२० किलो पालाश प्रति हेक्टर) उर्वरित ९० टक्के खत मात्रा ठिबक सिंचनातून देण्यात आली.

२. एम २  लेझर जमीन सपाटीकरण + खोल नांगरणी कमी करणे + १० टक्के बेसल खत मात्रा आणि उर्वरित ९० टक्के खतमात्रा ठिबक सिंचनातून देण्यात आली.

 एम ३: लेझर जमीन सपाटीकरण + खोल नांगरणी कमी करणे + १० टक्के बेसल खत मात्रा, ४० टक्के खत सॉर्फ यंत्राद्वारे आणि उर्वरित ५० खत मात्रा ठिबक सिंचनातून देण्यात आली. एम ४ शेतकऱ्यांच्या पद्धतीने पारंपरिक ऊस व्यवस्थापन.टी १: जमिनीच्या पृष्ठभागावर ऊस पाचट आच्छादन करणे. टी २: जमिनीच्या पृष्ठभागावर ऊस पाचट आच्छादन न करणे किंवा पाचट जाळणे. प्रयोगाचे परिणाम 

संवर्धित पद्धतीने ऊस खोडव्यामध्ये करावयाच्या उपाययोजना 

खोडवा उसासाठी पहारीने द्यावयाची खतमात्रा (प्रती एकर)  

ठिबक सिंचनाची सोय असल्यास ठिबक सिंचन संचातून उसासाठी पाण्याबरोबर शिफारशीत खत मात्रेच्या ८० टक्के विद्राव्य खते (८० नत्र, ४० स्फुरद, ४० पालाश किलो/एकर) खोडवा ठेवल्यापासून प्रत्येक आठवड्यातून एकदा याप्रमाणे २६ हप्त्यांत दिल्याने उत्पादनात २८ टक्क्यांनी वाढ होऊन २० टक्के खत मात्रेत बचत होते.

खोडवा उसासाठी ठिबक सिंचनातून विद्राव्य खतांचे वेळापत्रक   

संवर्धित ऊस खोडवा पद्धतीचे फायदे 

संपर्क : डॉ. गोरक्ष वाकचौरे, ७३५०९१६९८५ प्रशांत भोसले, ८१४९२३०६३० (राष्ट्रीय अजैविक ताण संशोधन संस्था, माळेगाव (खुर्द), बारामती, जि. पुणे)