कांदा पिकातील रोग, कीड व्यवस्थापन

सद्यःस्थितीत हवामानामध्ये सातत्याने बदल होत आहेत. ढगाळ हवामान आणि धुक्यामुळे लागण झालेल्या कांदा रोपांवर मावा, तुडतुडे व करपा रोगाचा मोठा प्रादुर्भाव दिसत आहे. असे वातावरण कीड-रोगांच्या प्रादुर्भावास अनुकूल ठरते. त्याचा पिकांवर विपरित परिणाम होण्याची शक्यता असते. प्रादुर्भावाची लक्षणे ओळखून वेळीच उपाययोजनांचा अवलंब करणे आवश्‍यक आहे.  आयरिश यलो स्पॉट या विषाणूजन्य रोगाचा प्रसार फुलकिड्यांमार्फत होतो.

लक्षणे पानावर व फुलांच्या दांड्यावर पिवळसर चौकोनी आकाराचे चट्टे पडतात. तेथील पेशी मृत पावल्याने पाने किंवा फुलांचे दांडे कोलमडून पडतात. फुलांच्या दांड्यावर बी लागत नाही. बीजोत्पादनाच्या कांदा पिकावर या रोगाचा प्रकोप मोठ्या प्रमाणात होतो. उपाय लागवडीच्या सुरुवातीपासूनच फुलकिड्यांचा बंदोबस्त करावा. पिकाची फेरपालट करूनही हा रोग आटोक्यात आणता येतो. कंद व खोड कूज 

लक्षणे  सूत्रकृमीच्या प्रादुर्भावामुळे कंद व खोड कुजते. नुकत्याच लावलेल्या रोपांवर प्रादुर्भाव झाल्यास  रोपे खुजी होतात. पाने वाकडी आणि पांढुरकी होतात. कृमी कांद्यात शिरल्याने कांद्याच्या पेशी मऊ होऊन सडतात. कांद्याला घाण वास येतो. रोपे सहज उपटून येतात. कांद्यामध्ये सूत्रकृमी, कंदामधून फुलांचे दांडे आणि बियांपर्यंत पोहोचतात. असे बियाणे वापरले तर सुत्रकृमींचा प्रसार होतो. उपाय खरिपात पाण्याचा निचरा न होणाऱ्या जमिनीत नुकसान जास्त होते. निचरा होणाऱ्या हलक्या जमिनीची निवड करतानाच गादीवाफ्यावर लागवड करावी. तृणधान्यासोबत पिकाची फेरपालट  करावी.

पिवळा बुटका रोग  या विषाणूजन्य रोगाचा प्रसार मावा या किडीमार्फत होतो. लक्षणे कांद्याची रोपे बुटकी राहतात. पाने वाकडी होऊन पिवळी पडतात. फुलांचे दांडे बारीक राहतात व त्यावरही पिवळेपणा येतो.  उपाय

कांदा पिकावरील किडी फुलकिडे (शा. नाव थ्रिप्स टॅबॅसी) सर्व अवस्थेत येणारी व सर्वाधिक नुकसान करणारी प्रमुख कीड. या किडींची कमाल संख्या फेब्रुवारी-मार्च महिन्यांत असते. ओळख

उपाय

फवारणी :  (प्रति लिटर पाण्यातून)

एरिओफाइड माईट

उपाय 

- डॉ. राजीव काळे,  ९५२१६७८५८७ - डॉ. शैलेंद्र गाडगे,  ९९२२४९०४८३ (भाकृअनुप - कांदा व लसूण संशोधन संचालनालय, राजगुरुनगर, जि. पुणे)