कांदा पिकामध्ये कीड-रोगांच्या प्रादुर्भावामुळे मोठे नुकसान होते. कांद्यामध्ये प्रामुख्याने मर, करपा आणि फुलकिड्यांचा प्रादुर्भाव जास्त प्रमाणात होतो. त्यामुळे कांद्यावरील रोग-किडींची ओळख, नुकसानीचा प्रकार ओळखून पद्धतींचा अवलंब करावा. कांदा पिकावरील रोग काळा करपा रोगकारक बुरशी : कोलीटोट्रीकम ग्लेओस्पोराइड्‌स (Colletotrichum gloesporoides)
लक्षणे सुरुवातीला पानाची बाह्य बाजू व बुडख्याजवळ राखाडी रंगाचे ठिपके आढळतात. त्यावर बारीक गोलाकार आणि उठावदार ठिपके वाढून पाने वाळतात. कांद्यांची वाढ होत नाही. खरिपात रोपवाटिकेतही रोपांची पाने काळी पडून वाळतात, रोपे मरतात. उपाययोजना
नियंत्रण (फवारणी : प्रतिलिटर पाणी)
तपकिरी करपा रोगकारक बुरशी : स्टेमफीलीयम व्हेसिकॅरीयम (Stemphylium vesicarium) लक्षणे
उपाययोजना
पांढरी सड रोगकारक बुरशी : स्क्लेरोशियम रॉल्फसी (Sclerotium rolfsii) लक्षणे रोपांची पाने जमिनीलगत सडतात. पानांचा वरील भाग पिवळा पडतो. पाने जमिनीवर कोलमडतात. कांद्यावर कापसाप्रमाणे पांढरी बुरशी वाढून त्यावर पांढरे दाणे तयार होतात. कांदा सडतो. उपाय
मूळकूज रोगकारक बुरशी - फ्युजॅरियम ऑक्सिस्पोरम (Fusarium oxysporum) लक्षणे पाने पिवळी पडतात. पिवळेपणा बुडख्याकडे वाढत जातो. नंतर पाने सुकून कुजतात. मुळे कुजून काळसर तपकिरी होतात. रोप सहज उपटून येते.
उपाय पिकाची फेरपालट करावी. जमिनीची खोल नांगरट करून उन्हाळ्यात तापू द्यावी. थायरम २ ग्रॅम प्रति किलो या बीजप्रक्रियेने फायदा होतो. पुढे प्रादुर्भाव आढळल्यास शेणखतासोबत ट्रायकोडर्मा व्हिरीडी एकरी ५ किलो या प्रमाणात मिसळावे.
जांभळा करपा रोगकारक बुरशी : अल्टरनेरिया पोराय (Alterneria porri) लक्षणे
उपाययोजना
मर रोग रोगकारक बुरशी : स्क्लेरोशियम रॉल्फसी (Sclerotium rolfsii) लक्षणे रोप उगवून वाढताना या बुरशीचे धागे रोपाच्या जमिनीलगतच्या भागातून शिरकाव करतात. रोपे पिवळी पडतात. जमिनीलगतचा रोपांचा भाग मऊ पडतो आणि रोपे कोलमडतात व नंतर सुकतात. कोलमडलेल्या रोपांच्या जमिनीलगतच्या भागावर पांढरी बुरशी वाढते. त्यावर बारीक पांढरे बीजाणू तयार होतात. थोड्याच दिवसांत हे दाणे मोहरीच्या आकाराचे बनतात. हे दाणे जमिनीत सुप्तावस्थेत अनेक वर्षे राहतात. यामुळे या शेतात पुन्हा कांद्याची लागवड केल्यास मर रोगाचा प्रादुर्भाव वाढतो. उपाययोजना
- डॉ. राजीव काळे, ९५२१६७८५८७. डॉ. शैलेंद्र गाडगे, ९९२२४९०४८३ (भाकृअनुप - कांदा व लसूण संशोधन संचालनालय, राजगुरुनगर, जि. पुणे)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.