Caravan Dog : शेतकऱ्यांना मिळणार संरक्षक कारवान श्‍वान

Nagpur News : राजेशाही काळात युद्धात वापर झालेल्या कारवान या अवर्णीत श्‍वानाला ओळख मिळवून देण्याचा प्रयत्न महाराष्ट्र पशू व मत्स्य विज्ञान विद्यापीठ व पशुसंवर्धन विभाग यांच्या माध्यमातून होत आहे.

‘माफसू’चे कुलगुरू डॉ. नितीन पाटील, संशोधन संचालक डॉ. नितीन कुरकुरे, विस्तार संचालक डॉ. अनिल भिकाने, डॉ. सुधीर राजूरकर व डॉ. नंदकुमार गायकवाड यांच्या मार्गदर्शनात या श्‍वानाच्या संदर्भाने माहिती संकलनाचे काम होती घेण्यात आले आहे.

कारवान श्‍वानासंदर्भाने माहिती देताना डॉ. जी. आर. चन्ना यांनी सांगितले की, कारवानचा वंशज हे साळुंकी जातीचे श्‍वान आहेत, जे इजिप्त, अरबस्तान, पॅलेस्टिनी, सीरिया, मेसोपोटेमिया, अनातोलिया आणि पर्शिया या भागातील आहेत. इतिहासानुसार पंधराव्या शतकाच्या उत्तरार्धात मुघल व मराठा यांच्यातील युद्धा दरम्यान जेव्हा मुघलांना यश मिळत नव्हते. तेव्हा मुघल सम्राटांनी अफगाणिस्तानातून मोठ्या प्रमाणात बोलावलेल्या लष्कराच्या ताफ्यासोबत कारवान जातीचे श्‍वान आणले. त्यानंतर त्यांना कारवान असे नाव पडले.

पूर्वीपासून राजे, रजवाडे आणि शेतकरी या जातीच्या श्वानांचे संगोपन आणि संवर्धन करीत होते. चपळ, सहनशक्‍ती खूप, शांत, धाडसी, अलर्ट अशी अनेक वैशिष्ट्ये या श्‍वानाशी निगडीत आहेत. राष्ट्रीय पशू आनुवंशिक संशोधन ब्यूरो (कर्नाल, हरियाणा) येथे या श्‍वानाच्या नोंदणी प्रस्ताव दाखल केला आहे, असे डॉ. डॉ. चन्ना यांनी सांगितले. कारवान श्‍वानाच्या या संशोधन कार्यात डॉ. प्राजक्‍ता जाधव, डॉ. विलास डोंगरे, डॉ. महेश चोपडे, डॉ. एस. साजीद अली, डॉ. महेश दिघे यांचेही योगदान आहे.

कारवानची वैशिष्ट्ये

- नराचे वजन ः १९ ते २० किलो

- उंची ः ६९ ते ७० सेंटिमीटर

- लांबी ः ५६ ते ५८ सेंटिमीटर

- कमी वजन, जास्त उंची व लांबीमुळे कारवान श्‍वान हे अतिशय चपळ व वेगवान असते.

- कारवान जातीचे नर पिल्लू ९००० ते २५००० रुपये पर्यंत तर मादी पिल्लू ६००० ते १८००० रुपये पर्यंत विकल्या जाते.

- २००८ या वर्षातील लातूर गॅझेटमध्ये कारवान श्‍वानाचा १९२५ पासून शिकारीसाठी उपयोग होत असल्याच्या नोंदी आहेत.