बालकांना द्या पौष्टिक पूरक आहार
बालकांना द्या पौष्टिक पूरक आहार  
महिला

बालकांना द्या पौष्टिक पूरक आहार

दीप्ती पाटगावकर, डॉ. एस. बी. पवार

पाच वर्षांच्या खालील ७५ टक्के मुले कुपोषित अाहेत असे सर्वेक्षणातून अाढळून अाले अाहे. त्यामुळे कुपोषण निर्मूलनासाठी जागतिक स्तरावर सन २०११ पासून १ ते ७ सप्टेंबर हा जागतिक पोषण सप्ताह म्हणून साजरा केला जातो.   बाळाची वाढ ६ महिन्यांनंतर झपाट्याने होऊ लागते. मातेच्या दुधातील पोषकतत्त्वे कमी पडू लागतात. त्यामुळे बाळाला मातेच्या दुधासोबत इतरही पदार्थ देण्याची गरज असते. यालाच पूरक आहार असे म्हणतात. सहा महिन्यांनंतर बालकाला पूरक आहार चालू करावा. पूरक आहारातून ३०० किलो कॅलरी व ६ ते ८ ग्रॅम प्रथिने रोज बालकाला मिळाली तर तो उत्तम पूरक आहार मानण्यात येतो.

          विविध अन्नघटकांचे कार्य ः

  •   कॅलरी ः शरीराच्या वाढीसाठी आणि हालचालींसाठी कॅलरीज अावश्यक असतात. त्यासाठी बाळाला दुधाशिवाय योग्य पूरक आहार द्यावा.
  •  प्रथिने ः शरीराची झीज भरून काढण्यासाठी आणि मेंदूची वाढ होण्यासाठी प्रथिनांची गरज असते.
  • स्निग्ध पदार्थ ः चरबीमध्ये विरघळणाऱ्या जीवनसत्त्वाचे पचन होण्यास आणि आवश्‍यक फॅटी ऍसिड मिळण्यासाठी स्निग्ध पदार्थाचा उपयोग होतो.
  • पिष्टमय पदार्थ ः एकूण उष्मांकापैकी ५० ते ६० टक्के उष्मांक पिष्टमय पदार्थांतून मिळावेत इतकेच त्यांचे प्रमाण असावे.
  • जीवनसत्त्व ः जीवनसत्त्वाचे प्रमाण कमी असल्यास कमतरतेचे आजार होतात. दुधामध्ये क व ड या जीवनसत्त्वाची कमतरता असते, म्हणून पूरक आहार द्यावा.
  • खनिजद्रव्ये ः  हाडाच्या मजबुतीसाठी कॅल्शिअमची, तर रक्तरंग तयार होण्यासाठी लोहाची आवश्‍यकता असते.
  • पाणी ः बाळाला पाणी उकळून गार करून थोडे थोडे पाजावे. त्यामुळे बालकाची तहान भागते व पचन उत्सर्जनाचे कार्य नियमित होण्यास मदत होते.

    • बाळासाठी पूरक अाहार बाळाला सर्वसाधारणपणे ६ व्या महिन्यांपासून पूरक आहार देणे सुरू करावे. पूरक अन्न म्हणून सुरवातीला फळांचा रस, हिरव्या पालेभाज्या उकडून त्यांचा रस, भाताची पेज, फक्त मीठ घालून केलेली खिचडी, उकडलेले नरम बटाटे, रताळे, गाजर व वेगवेगळ्या प्रकारच्या खिरी द्याव्यात. मऊ भात, पिकलेली केळी चुरडून बिस्किटे, अंडे प्रथम पिवळा बल्क व नंतर पांढरा बल्क फळांच्या भाज्यांच्या फोडी चोखायला द्याव्यात.

    पूरक आहार देताना घ्यायची काळजी

  • एका वेळी एकच नवीन पदार्थ अगदी थोड्या प्रमाणात द्यावा.
  • सुरवातीला पातळ व मऊ पदार्थ द्यावेत.
  • मूल आनंदाने जेवढे खाईल तेवढेच द्यावे जबरदस्ती करू नये.
  • बऱ्याच वेळा प्रयत्न करूनही मूल एखादा पदार्थ खात नसेल तर त्याऐवजी दुसरा पदार्थ द्यावा.
  • दुधाच्या अगोदर व नंतर आहार देऊ नये. दोन दुधाच्या मध्ये वरील आहार द्यावा म्हणजे बाळ आवडीने घेते.
  • सुरवातीला बाळ पदार्थ खात नसेल तर याचा अर्थ बाळ खाणार नाही असा होत नाही, तर ते हळूहळू खायला शिकते.
  • प्रत्येक मुलाच्या अन्नविषयक गरजा वेगवेगळ्या असतात. काही मुलांची वाढ कमी खाऊनही जास्त खाणाऱ्या मुलांइतकीच असते.
  • मांसाहारी पदार्थ देताना प्रथम सूप स्वरूपात नंतर खूप मऊ शिजवून बारीक कुस्करून द्यावेत.
  • बाळाला दात आल्यावर भाज्या व फळे बारीक कापून द्याव्यात.
  • पूरक अन्नाची सुरवात अर्ध्या चमच्यापासून करावी व नंतर एक-दीड-दोन चमचे असे हळूहळू वाढवत जावे. पूरक अन्न थोड्या थोड्या प्रमाणात दिवसातून ५-६ वेळा द्यावे.
  • बाळाला नेहमी ताजे पदार्थ द्यावेत. पदार्थ नेहमी झाकून ठेवावेत.
  • अाहार देताना हात स्वच्छ धुवावेत.
  • उपयोगात येणारी भांडी स्वच्छ असावीत.

    • संपर्क ः दीप्ती पाटगावकर, ९४०४९८८७७० (कृषी विज्ञान केंद्र, अाैरंगाबाद)

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Also Read

    Agriculture Policy : धोरण विसंगतीने होतेय शेतकऱ्यांची माती

    Sugarcane Industries Problems : साखर उद्योगातील समस्येवर मुख्यमंत्री चर्चा करणार, शिष्टमंडळाला आश्वासन

    Bogus Seed : सीमाभागात बोगस बियाणे विक्री रोखण्यासाठी तपासणी

    Soil Conservation : ‘भूमी सुपोषण-संरक्षण’चा दीडशे गावांत संकल्प

    Hapus Mango : सिंधुदुर्गातील बापर्डे येथे ६०५ ग्रॅमचा हापूस आंबा

    SCROLL FOR NEXT