शेळीपालन व्यवसाय वेगवेगळ्या पद्धतींनी करता येतो. प्रत्येक पद्धतीमध्ये वेगवेगळ्या सोयीस्कर गोष्टी व अडचणी असतात. शेळीपालनासाठी आपल्याकडील उपलब्ध गोष्टी व त्यानुसार गोठ्याची रचना व पद्धतीचा अवलंब करावा.

शेळीपालन व्यवसाय तीन पद्धतींनी केला जातो.   १. पूर्ण बंदिस्त पद्धती यामध्ये शेळ्यांना पूर्ण वेळ गोठ्यामध्ये ठेवले जाते. जागेवरच चारा, पाणी दिले जाते. शेळ्यांना चरण्यासाठी बाहेर नेले जात नाही. फायदे

तोटे

२. अर्ध बंदिस्त पद्धती यामध्ये शेळ्यांना पूर्ण वेळ गोठ्यामध्ये ठेवले जात नाही. दिवसातून ३-४ तासांसाठी गोठ्यातून बाहेर चरायला नेले जाते व राहिलेल्या वेळेत चारा जागेवरच दिला जातो. फायदे

३. परंपरागत चराऊ पद्धती शेळ्यांना गोठ्यामध्ये न ठेवता त्यांना दिवसातून ८ तास किंवा त्यापेक्षा जास्त वेळ गोठ्यातून बाहेर चरायला नेले जाते. रात्री शेळ्यांना बांधून अथवा खुल्या वाड्यामध्ये रात्रभर ठेवले जाते. शेळ्यांच्या खाद्यावर अत्यल्प खर्च होतो; पण खूप चांगला फायदाही होतो असे नाही. फायदे शेळ्यांच्या खाद्यावरील खर्च कमी करता येतो.

संपर्क ः डॉ. तेजस शेंडे, ९९७०८३२१०५ (पशुअनुवंश व पशुपैदास विभाग, क्रांतिसिंह नाना पाटील पशुवैद्यकीय महाविद्यालय, शिरवळ, जि. सातारा)