मुक्त संचार गोठा तयार करताना योग्य निवारा, कायमस्वरुपी पाण्याची उपलब्धता अाणि चारा खाण्यासाठी गव्हाण अावश्यक अाहे. जनावराला रवंथ करण्यासाठी गोठ्यात अारामदायी परिस्थिती असावी, यामुळे खाद्याचे चांगले पचन होऊन दूध उत्पादनात वाढ होते. 

बंदिस्त गोठा पद्धतीमध्ये जनावरे रात्रंदिवस गोठ्यामध्ये एकाच जागेवर बंदिस्त ठेवली जातात. चारा, पाणी, औषधोपचार गोठ्यात केला जातो. बंदिस्त गोठे बांधण्याकरिता मोठ्या प्रमाणात भांडवल आवश्यक असते. गोठा व्यवस्थापन, औषधोपचार व मजूर यावर जास्त खर्च होतो. बंदिस्त गोठ्यामुळे उद्‌भवणाऱ्या समस्या टाळण्याकरिता मुक्त हवेशीर गोठे हा चांगला पर्याय आहे.

मुक्त संचार गोठ्याची उभारणी

गोठ्यांची रचना 

संपर्क -  डॉ. गणेश गादेगांवकर : ९८६९१५८७६० (पशुपोषणशास्र विभाग, मुंबई पशुवैद्यकीय महाविद्यालय, परळ, मुंबई)