निकृष्ट चाऱ्याचे रूपांतर सकस व असलेल्या पोषणमूल्यांच्या पूर्ण उपयोग करण्याकरिता चाऱ्यावर युरियाची प्रक्रिया केल्यास निकृष्ट चाऱ्याची पौष्टिकता वाढते. चाऱ्याची चव, पाचकता व त्यातील नत्राचे प्रमाण वाढते.
उन्हाळ्याच्या काळात जनावरांसाठी चारा म्हणून ज्वारी कुट्टी, गव्हांडा किंवा गव्हाचे तणस, भाताचा पेंढा, सोयाबीन कुटार, बाजरीचे सरमाड इत्यादी घटकांचा वापर होतो. परंतु अशा चाऱ्यांची सकसता कमी असते, यातून पचनीय घटक कमी मिळतात. अशा चाऱ्यामुळे वाढीवर, दूध उत्पादन, आरोग्य आणि प्रजननावर विपरीत परिणाम होतो. अशा चाऱ्यामध्ये प्रथिनांचे प्रमाण कमी असते. पाचकताही अत्यल्प असते. यामुळे पोषणतत्त्वे कमी प्रमाणात मिळतात. निकृष्ट दर्जाच्या चाऱ्यामध्ये लिग्नो सेल्यूलोज कॉप्लेक्‍स असल्यामुळे कोठीपोटामध्ये जिवाणूंची प्रक्रिया चाऱ्यावर न झाल्यामुळे याचे विघटन होत नाही. प्रथिने जनावरांच्या शरीरासाठी उपलब्ध होत नाहीत. अशा निकृष्ट चाऱ्याचे रूपांतर सकस व असलेल्या पोषणमूल्यांच्या पूर्ण उपयोग करण्याकरिता चाऱ्यावर युरियाची प्रक्रिया केल्यास निकृष्ट चाऱ्याची पौष्टिकता वाढते. चाऱ्याची चव, पाचकता व त्यातील नत्राचे प्रमाण वाढते. त्यामुळे हा चारा आवडीने खातात. चाऱ्यावर युरिया प्रक्रिया करताना घ्यावयाची काळजी
युरिया प्रक्रिया करण्याची पद्धत
युरिया मिश्रित चारा खाऊ घालताना घ्यावयाची काळजी
प्रक्रियायुक्त चाऱ्याचे फायदे
- डॉ.के.वाय.देशपांडे, ८००७८६०६७२ (विभाग प्रमुख, पशू पोषण विभाग, स्ना.प.व.प.सं,अकोला)
