फ्लॉकची इष्टतम पातळी ही संवर्धनयोग्य माश्यांच्या जातीनुसार भिन्न असते. सूक्ष्मजैविक फ्लॅाक प्राणिप्लवंग सजीवांसाठी अन्न म्हणून वापरले जाते. बायोफ्लॉक तंत्रज्ञानामुळे अमोनियाची पातळी कमी करून पाण्याची गुणवत्ता सुधारण्यास मदत होते.

बायोफ्लॉक (जैवपुंज )म्हणजे शैवाल, जिवाणू, प्रोटोझोन्स आणि इतर सेंद्रिय पदार्थ (मलमूत्र, न खाल्लेले खाद्य) यांचा एकत्रित पुंजका. मत्स्यसंवर्धन करत असताना मलमूत्र, न खाल्लेले खाद्य आणि अमोनियाच्या स्वरूपात नत्रयुक्त कचरा तयार होतो. कर्ब आणि नत्र (सीःएन) यांचे प्रमाण दहाच्या वर राखले जाते. तेव्हा हा नायट्रोजनयुक्त कचरा परपोषित जिवांणूद्वारे वापरले जातो. हे जिवाणू ष्लेष्म (चिकट द्राव्य) तयार करतात. त्यामुळे या जिवाणूंचा एकत्रित पुंजका तयार होतो. हा सूक्ष्मजैविक फ्लॅाक प्राणिप्लवंग सजीवांसाठी अन्न म्हणून वापरले जाते. वायुविजनाद्वारे हे फ्लॉक नेहमी तरंगत ठेवले जातात. अशाप्रकारे मत्स्यसंवर्धन करत असताना तयार होणारा कचरा हा संवर्धनयुक्त माश्यांसाठी खाद्य म्हणून वापरला जातो. बायोफ्लॉक तंत्रज्ञानामुळे अमोनियाची पातळी कमी करून पाण्याची गुणवत्ता सुधारण्यास मदत होते. बायोफ्लॉक तंत्रज्ञानाचा वापर करून मत्स्यपालन करत असताना बायोफ्लॉक तयार करणे महत्त्वाचे आहे. 

बायोफ्लॉकनिर्मितीचे तंत्र 

तलावाची तयारी 

वायुवीजन 

फ्लॉकची पातळी व गाळ काढणे 

- डॉ. केतन चौधरी, ९४२२४४११७८

 (मत्स्य महाविद्यालय, शिरगाव, जि. रत्नागिरी)