जैविक उपाय वापरा, रानडुकरे पळवा !

आपल्यापैकी काही लोकांचे शेत अजूनही वनविभाग किंवा जंगलाच्या आसपासच्या प्रदेशात असेल. अशा शेतात जंगली प्राणी (wild animals) घुसून पिकांचा विध्वंस केलेला आपण पाहतो. जैविक कुंपणामुळे वन्य प्राण्यांकरिता भौतिक अडथळे निर्माण होतातच, पण अतिरिक्त उत्पन्नही मिळू शकते. यात पिकाभोवती एरंडी पिकाच्या चार ते पाच ओळी चारही बाजूने लावाव्यात. एरंडीच्या वासामुळे रानडुक्करे (wild pig) पिकाच्या जवळ येत नाही आणि आले तरी मुख्य पिकाचे (crop) नुकसान टाळता येते. या पिकांच्या बॉर्डरमुळे अतिरिक्त उत्पन्नसुद्धा मिळते. एरंडीचे पीक खरीप (kharip) व रब्‍बी (rabbi) दोन्ही हंगामात लावता येते.

मुख्य पिकांभोवती करवंद, कोरफड, बोर, काटेरी निवडुंग यांसारख्या काटेरी झुडपांची लागवड करावी. ही झुडपे काटेरी (thorny shrubs) असल्यामुळे रानडुकरांपासून व इतर वन्य प्राण्यांपासून होणारे नुकसान दीर्घ कालावधीकरिता टाळता येते. सोबतच करवंदासारख्या लागवडीतून अतिरिक्त उत्पन्नही मिळते.

फार पूर्वीपासून रानटी प्राण्यांना मानवी वसाहती आणि पिकांपासून दूर ठेवण्यासाठी विविध आवाजांचा वापर केला जातोय. बॉर्डर पिकांवर किंवा पिकांभोवती ओल्या मोकळ्या जमिनीवर अंड्याच्या मिश्रणाची फवारणी केली जाते. त्यासाठी २० मिलि अंड्याचा गर प्रतिलिटर पाणी या प्रमाणात पिकाच्या सभोवती उघड्या ओल्या जमिनीवर फवारावा. या फवारणीकरिता प्रतिएकर २५० ते ३०० रु. खर्च येतो. ही फवारणी १० ते १२ दिवसांच्या अंतराने केल्यास रानडुकरांपासून बऱ्याच अंशी पिकाचे संरक्षण होऊ शकते.

स्थानिक डुकरांच्या वाळलेल्या विष्ठा व शेणापासून तयार केलेल्या गवऱ्यांचा मातीच्या भांड्यात धूर करावा. या वासामुळे रानडुकरे पिकांजवळ जायचे टाळतात. स्थानिक पाळीव डुकरांच्या विष्ठेची फवारणी पिकाभोवती केली जाते. या वासामुळे रानडुकरे येणे टाळतात. कारण डुक्करे इतर प्राण्यांच्या निवासी भागात जाणे टाळतात.