Zero Tillage Farming : शून्य मशागत तंत्रज्ञानाने होणार दहा हजार एकरांवर शेती

Nagpur News : मातीचा पोत खालावत असल्याने संवर्धित शेती हा विषय जागतिकस्तरावर गांभीर्याने घेण्यात आला आहे. महाराष्ट्रात देखील नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पाच्या माध्यमातून २०१९ पासून यावर काम होत आहे. यंदा प्रकल्पाच्या अंतिम टप्प्यात याअंतर्गत सुमारे दहा हजार एकरांवर शून्य मशागत तंत्रज्ञानाला प्रोत्साहन देण्यात आले आहे.

कार्बन उर्त्सजनामुळे शेती क्षेत्रातील तज्ज्ञांची चिंता वाढली आहे. त्यावर पर्याय म्हणून संवर्धित शेतीवर भर दिला जात आहे. महाराष्ट्रात नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पातून त्याच उद्देशातून सुमारे दहा हजार एकरांवर शून्य मशागतीचा पॅटर्न राबविला जाणार आहे. त्याकरिता प्रकल्पात समावेशीत ४९० समूह सहायकांना प्रत्येकी दहा हेक्‍टरचे उद्दिष्ट देण्यात आले आहे.

त्या माध्यमातून ४९०० हेक्‍टरवर शून्य मशागतीला प्रोत्साहन दिले जात आहे. आतापर्यंत सुमारे दोन हजार हेक्‍टरवर याची अंमलबजावणी होत नव्याने बेड पाडण्यात आले असून, लवकरच उद्दिष्टपूर्ती होईल, असा विश्‍वास या संकल्पनेला प्रोत्साहन देणारे तज्ज्ञ विजय कोळेकर यांनी व्यक्‍त केला.

विशेष म्हणजे शेतकऱ्यांचा देखील या तंत्रज्ञानाला व्यापक प्रतिसाद मिळत असून शून्य मशागतीचा पॅटर्न राबविलेल्या भागातील शेतीला १९ जिल्ह्यांतून ३५०० शेतकऱ्यांनी भेटी दिल्याची नोंद आहे. त्यानंतरच्या काळात आत्मविश्‍वास वाढल्याने त्यांनी देखील याचे अनुकरण करण्यावर भर दिला आहे.

...अशी आहेत वैशिष्ट्ये

त्याच बेडवर वारंवार लागवड करता येते. त्यामुळे मशागतीवरील खर्चात बचत होते. या पद्धतीत सेंद्रिय कर्ब वाढ नोंदविली गेली आहे. सेंद्रिय कर्ब ०.४ वरून ०.८ ते १ टक्‍का असा वाढल्याचे निरीक्षण आहे. या पद्धतीत १५ ते १८ क्‍विंटल एकरी कापसाची तर १५ ते १६ क्‍विंटल सोयाबीनची उत्पादकता मिळविणारे शेतकरीदेखील आहेत, असे श्री. कोळेकर यांनी सांगितले.