Yellow Mosaic Disease : संत्रा, मोसंबी फळगळ, पिवळा मोझॅक केंद्रस्थानी

Chhatrapati Sambhajinagar : वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाच्या विस्तार शिक्षण संचालनालय व कृषी विभाग महाराष्ट्र शासन यांच्या संयुक्त विद्यमाने कीटकशास्त्र विभागातील क्रॉपसॅप प्रकल्पअंतर्गत ऑनलाइन शेतकरी शास्त्रज्ञ कृषी संवाद शुक्रवारी (ता. ९) पार पडला. या संवादाच्या केंद्रस्थानी संत्रा, मोसंबी फळगळ व सोयाबीनवरील पिवळा मोझॅक होता.

या संवादात विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. भगवान आसेवर, माजी सहयोगी अधिष्ठाता डॉ. मोहन पाटील, मोसंबी संशोधन केंद्राचे प्रभारी अधिकारी डॉ. संजय पाटील, कृषी सहसंचालक साहेबराव दिवेकर, डॉ. तुकाराम मोटे, विभाग प्रमुख डॉ. पुरुषोत्तम नेहरकर, नांदेडचे जिल्हा अधीक्षक कृषी अधिकारी श्री. भाऊसाहेब बाऱ्हाटे, मुख्य विस्तार शिक्षण अधिकारी डॉ. प्रशांत देशमुख आदींची उपस्थिती होती. विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. भगवान आसेवार यांनी प्रास्ताविक केले.

तांत्रिक सत्रात हवामान शास्त्रज्ञ डॉ. कैलास डाखोरे यांनी हवामानाचा अंदाज सांगताना १० ते १३ ऑगस्ट दरम्यान मराठवाड्यात हलका आणि तुरळक पर्जन्यमान असेल. यामुळे अंतर मशागतीची कामे करणे सोपे जाईल. तर पुढील आठवड्यात सरासरीपेक्षा जास्त पर्जन्यमान असेल, असे नमूद केले.

माजी सहयोगी अधिष्ठाता डॉ. मोहन पाटील यांनी मोसंबी आणि संत्रा पिकातील फळगळ ही सध्याच्या वातावरणामुळे झाडांना अन्नद्रव्य उपलब्ध होत नसल्यामुळे होते. बागेची स्वच्छता ठेवावी याबरोबरच अन्नद्रव्यांच्या पुरवठा विभागून करावा. तसेच मोसंबी आणि संत्रा पिकामध्ये फायटोप्थेरा या रोगाचा प्रादुर्भाव अशा वातावरणात वाढतो. फळांना हा रोग माती चिटकल्यामुळे होतो. तो खालून वरपर्यंत वाढत जातो. यासाठी मेटालेक्सिल ४ टक्के अधिक मॅन्कोझेब ६४ टक्के या औषधाची फवारणी तसेच बागेमध्ये धुरीकरण करावे, असा सल्ला दिला.

मोसंबी संशोधन केंद्राचे डॉ. पाटील म्हणाले, केवळ एक ते दोन टक्केच फळे आपणास मिळतात. सुरुवातीच्या अवस्थेतील फळगळ नुकसानकारक नसून, शेवटी काढणीपूर्वी होणारी फळगळीची काळजी करणे आवश्यक आहे. सर्वांत जास्त फळगळ आंबेबहारमध्ये होते. रिमझिम पाऊस, ढगाळ वातावरण अशा वातावरणातील बदलामुळे किडी व रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो, याबरोबरच झाडांना अन्नद्रव्याची कमतरता भासते व झाडांची उपासमार होते, यामुळे फळगळ होते. वर्षातून एकच बहार घ्यावा. झाडांना शिफारस केलेली खते योग्य प्रमाणात वापरून आणि विभागून देत झाडाची प्रतिकारक्षमता वाढवावी, असा सल्ला दिला.

वनस्पती रोग शास्त्रज्ञ डॉ. चंद्रशेखर अंबाडकर यांनी सोयाबीनवरील पिवळा मोझॅक या रोगाची कारणे आणि त्याच्या नियंत्रणासाठी एकात्मिक उपाय सुचविले. शेवटी शेतकऱ्यांनी विचारलेल्या प्रश्नांना डॉ. संजय पाटील, डॉ. मोहन पाटील, डॉ. एस. पी. मेहत्रे, डॉ. वसंत सूर्यवंशी, डॉ. गजानन गडदे, डॉ. अनंत लाड यांनी उत्तरे दिली. डॉ. अनंत लाड यांनी सूत्रसंचालन केले. विभाग प्रमुख डॉ. पुरुषोत्तम नेहरकर यांनी आभार मानले. मराठवाड्यातील आठही जिल्ह्यांतील कृषी विभागाचे अधिकारी, कर्मचारी, विद्यार्थी, विद्यापीठातील शास्त्रज्ञ, कृषी विद्यावेत्ता, कृषी विज्ञान केंद्राचे समन्वयक आणि शेतकरी सहभागी झाले होते.