Organic Farming : ‘इनोरा’च्या तंत्रज्ञानामुळे सेंद्रिय शेती, शाश्‍वत विकासाला चालना

Pune News : ‘इनोरा’ बायोटेक कंपनीच्या माध्यमातून सेंद्रिय शेतीसाठी खत निर्मिती, कीटकनाशके तसेच अन्य उत्पादने घेतली जातात. हा उपक्रम मोठ्या प्रमाणावर विकसित करण्यासाठी त्याचा जास्तीत जास्त शेतकरी व नागरिक यांच्या पर्यंत तो पोचवला पाहिजे. त्यामुळे तरुणांना त्यातून उत्पन्न मिळेल, रोजगार उपलब्ध होईल.

गावागावातील शेतकरी, तरूण हे शेतीविषयक व्यवसाय करू शकतात. महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांना या उपक्रमात सहभागी करून घेतले पाहिजे. त्यांना या उपक्रमांचे प्रशिक्षण दिले तर सहज उपलब्ध होणारे आणि कमी खर्चाचे हे तंत्रज्ञान तरुणांना व्यवसाय मिळवून देणारे ठरेल त्यामुळे आत्महत्यांना आळा बसेल.

दारवली (ता. मुळशी) येथील इनोरा बायोटेक या संस्थेने सेंद्रिय शेतीसाठीची उत्पादने, पर्यावरणपूरक उपक्रम आणि त्यातून रोजगार निर्मिती आदींची विविध मॉडेल्स तयार केलेली असून त्याची पाहणी सकाळ माध्यम समूहाचे अध्यक्ष प्रतापराव पवार यांनी केली. त्यानिमित्त संशोधक, शास्त्रज्ञ, तज्ज्ञ तसेच इनोराचे पदाधिकारी यांना मार्गदर्शन करताना ते बोलत होते.

अॅग्रीकल्चर डेव्हलपमेंट ट्रस्ट बारामती आणि इनोरा यांच्यामधील शेती व पर्यावरणाबाबत तंत्रज्ञानाची देवाणघेवाण करून शाश्वत विकासासाठी विविध उपक्रम राबविण्याबाबतचा सामंजस्य करार करण्याबाबत यावेळी चर्चा करण्यात आली. सेंद्रिय उत्पादनामुळे निरोगी जीवन आणि पर्यावरणाला हातभार लागणार आहे. इनोरा व अॅग्रीकल्चर डेव्हलपमेंट ट्रस्ट बारामती यांच्या एकत्रित संशोधनातील तंत्रज्ञान, माहिती, उत्पादने यांचा लाभ शहरातील नागरिकांपासून खेडेगावातील शेतकऱ्यांना होणार आहे.

दारवली येथील इनोरा संस्थेत शेती आणि कार्बन, प्रशिक्षण, संशोधन, लोकसहभाग आणि तंत्रज्ञान आदींच्या माध्यमातून विकेंद्रित कचरा कंपोस्टिंग, घरगुती कचऱ्यासाठी कंपोस्टर प्लांटर, दुर्गंधीविरहित कंपोस्टिंग पद्धती, बायोचार, गांडूळखत निर्मिती आदी मॅाडेल्स तयार आहेत. ही मॉडेल्स अतिशय कमी खर्चाची, कमीत कमी यांत्रिकीकरण, सहज व साध्या पद्धतीने तयार करता येतात.

या बाबात ‘इनोरा’च्या संचालक मंजुश्री तडवळकर म्हणाल्या, ‘‘‘इनोरा’च्या माध्यमातून कचरा व्यवस्थापन, सेंद्रिय शेती आणि शहरी शेती या क्षेत्रातील ज्ञान विकसित आणि प्रदान करण्याचे काम केले जाते. सेंद्रिय कचरा व्यवस्थापनासाठी सोप्या आणि वैज्ञानिक पद्धती वापरतो. पुण्यातील सोसायट्या, बागा, हॅाटेल्समधील कचरा आणून आम्ही त्यावर प्रक्रिया करतो. त्यातून गांडूळ खत निर्मिती, विविध कीटकनाशके, खते तयार केली जातात. खूपच साध्या पद्धतीने व कमी खर्चात कंपोस्टिंग, गांडूळखत तसेच अन्य उत्पादने केली जातात. त्यासाठी विविध मॉडेल्स तयार केली आहेत.

विविध कंपन्या, कारखाने यांच्यासाठी ईएसजीची संकल्पना राबवून तेथील पर्यावरण, कचरा, प्रदूषण याबाबतचे लेखा परीक्षण केले जाते.सध्या जगासमोर प्रदूषण आणि आरोग्याच्या मोठ्या समस्यांची आव्हाने उभी राहिली आहेत. त्यासाठी सेंद्रिय शेती आणि पर्यावरण संरक्षण या दोन बाबींवर लक्ष केंद्रित करणे गरजेचे आहे.

ग्रामीण भागासाठी शेतीतील माती धोरण, सेंद्रिय शेती, तरुणांना प्रशिक्षण व त्यातून रोजगार निर्मिती, शहरी भागासाठी विविध गृहनिर्माण संस्थांतील कचरा व्यवस्थापन, कंपन्यांमुळे होणारे विविध प्रकारचे प्रदूषण आदींसाठी या उपक्रमांचा फायदा होणार आहे. त्यातून प्रदूषण आणि कॅन्सरसारख्या आरोग्यविषयक आव्हानांना सामोरे जाता येईल.’’

या वेळी अॅग्रीकल्चर डेव्हलपमेंट ट्रस्ट बारामती येथील मुख्य कार्यकारी अधिकारी नलावडे, शारदाबाई पवार महिला महाविद्यालयाचे प्राचार्य श्रीकुमार महामुनी, इनोराच्या संचालक मंजुश्री तडवळकर, वृंदा पन्हाळकर, डॉ. सीमा घटे, सुवर्णा जाधव, अनय जोशी, विजय भालेकर, चेतन शिंदे, आभा तडवळकर, सूरज गायकवाड, दत्ता बुके, वैदेही जवळकर, महेश पाटील आदी उपस्थित होते.

सामाजिक संस्थांनी पुढाकार घ्यावा

शेतीत सुधारणा करायची असेल तर सेंद्रिय पद्धतीचा जास्तीत जास्त अवलंब करावा लागेल. इनोरा बायोटेक ही संस्था या बाबत संशोधन करीत आहे. त्यासाठी या संस्थेने छोटे छोटे, सहज तयार करता येणारे, कमी खर्चाचे मॉडेल्स तयार केलेले आहेत.

या मॉडेल्सद्वारे गांडूळ खत निर्मिती, कचरा व्यवस्थापन, बायोचार आदींसारखे व्यवसाय सुरू करता येईल त्यातून शेतकऱ्यांना त्याचा मोठा लाभ होईल. शिवाय शेतकरी व बेरोजगार तरुणांना त्यातून उत्पन्नाचे साधन निर्माण होईल. मात्र त्यासाठी अनुदानाची तसेच आर्थिक मदतीची गरज आहे. विविध सामाजिक संस्थांनी त्यासाठी पुढाकार घ्यावा. त्यामुळे संशोधनालाही चालना मिळेल.