Orchard Cultivation : फळबाग लागवडीतून साधली आर्थिक उन्नती

Amberanth News : पिंपळोली गावातील आदिवासी शेतकरी बारकू उघडे वयाच्या पंचाहत्तरीतही दहा एकर जागेत भातशेती करण्याबरोबरच भाजीपाला, फळबाग, साग आणि आंबा यांच्या लागवडीद्वारे विविध प्रकारचे उत्पादन घेत आहेत. बारकू उघडे यांच्या प्रयोग व उपक्रम शेतीची दखल घेत सरकारने शेतीनिष्ठ पुरस्कार जाहीर झाला आहे.

शेतीसाठी आवश्यक पाण्याची सोय नसल्याने खरीप हंगामात भात, नाचणीची शेती करत असत. खरीप हंगाम संपल्यावर मिळेल तेथे मजुरीसाठी जायचे, असा बारकू उघडे यांचा नित्यक्रम अनेक वर्षे ठरलेला होता; मात्र मिळणाऱ्या मजुरीवर संसाराची घडी नीट बसत नव्हती.

घरी मोठ्या प्रमाणात असलेल्या शेतीच्या माध्यमातून जास्तीचे उत्पन्न घेऊ शकतो, ही बाब लक्षात येताच बारकू उघडे यांची पावले शेतीकडे वळली. पावसाळ्याच्या मोसमात भातशेती झाल्यावर पाटाच्या पाण्यावर वनराई बंधाराच्या साहाय्याने पाणी अडवून त्यांनी १९८० मध्ये भाजीपाला लागवडीला सुरुवात केली.

उघडे यांच्याप्रमाणे भागातील अन्य काही शेतकरी बांधवांनी एकत्रित वांगी, मिरची, काकडी, कारली, शिराळी भाजी लागवड सुरू केली. त्यामुळे कल्याण आणि बदलापूर परिसरातील व्यापारी पिंपळोली गावात येऊन भाजीपाला खरेदी करू लागले. उघडे यांनी कृषी विभागाच्या मदतीने नव्या भात लागवड पद्धती समजावून घेतल्या. सुधारित नवीन बियाणे परिसरात उपलब्ध होत नव्हते.

त्यावेळी त्यांनी कर्जत संशोधन केंद्रात जाऊन बियाणे आणून त्याची लागवड केली. तसेच उत्पादन झालेले बियाणे उघडे दुसऱ्या वर्षी गावातील इतर शेतकऱ्यांना देत असत. भाजीपाल्यानंतर फळबाग लागवडीकडे बारकू उघडे यांनी लक्ष केंद्रित केले. गावात आंबा लागवडीचा पहिला प्रयोग त्यांनी केला. तो प्रयोग यशस्वीही करून दाखवला.

कुटुंबीयांचे सहकार्य

शेतीच्या बांधावर तूर लागवड, तृणधान्य वर्षे साजरे होत असताना नाचणी, वरई, साग लागवड केली आहे. एकात्मिक पद्धतीने शेती करण्यावर बारकू उघडे यांचा जास्त भर आहे. शेतीच्या कामात कुटुंबातील मुले, सुना, नातवंडे याशिवाय कृषी खात्याचे अधिकारी सचिन तोरवे, अविनाश वडते यांचे सहकार्य उघडे यांना मिळाले.

लोकनाथ भाताला मागणी

आजही त्यांच्या शेतात हापूस, नीलम आणि तोतापुरी आंब्याचे पीक दरवर्षी घेतले जाते. भातशेतीमध्ये लोकनाथ आणि कर्जत - ९११चे उत्पादन घेतले. यात लोकनाथ भाताला जास्त मागणी असते.