हळद काढणी ते ‘पॉलिशिंग’-प्रतवारी

वसगडे (जि. सांगली) येथील सुधीर जाधव यांनी मित्र वसंत पडळकर यांच्या सोबत हळद काढणी ते यंत्राद्वारे पॉलिशिंग, प्रतवारी करून देण्याचा व्यवसाय सुरू केला. वर्षाला सुमारे १५० शेतकरी व सहाहजार क्विंटल हळदीवर प्रक्रिया करून सुमारे १० ते १२ लाख उलाढाल होण्यापर्यंतचे यश त्यातून साध्य झाले आहे. शिवाय शेतकऱ्यांनाही बांधावरच सेवा मिळून त्यांचे श्रम व वेळेत बचत झाली आहे. सांगली शहरापासून सुमारे तीस किलोमीटरवर येरळा नदीकाठी वसलेले पलूस तालुक्यातील गाव अशी वसगडेची तर द्राक्ष आणि ऊस शेतीत अग्रेसर अशी तालुक्याची ओळख आहे. वसगडे गावात ऊस पिकासोबत हळदीचे पीकही घेतले जाते. येथील सुधीर श्रीकांत जाधव यांची पाच एकर शेती आहे. प्रतिकूल परिस्थितीत त्यांनी एम.कॉम जीडीसी ॲण्ड ए अशी पदवी घेतली. त्यानंतर ‘डेअरी’ क्षेत्रात नोकरी केली. परंतु पुरेसा पगार नसल्याने घरच्या शेतीची जबाबदारी घेतली. केवळ शेतीवर अवलंबून न राहता अनुभवाच्या जोरावर गावातच डेअरी सुरू केली. त्यामुळे शेती आणि डेअरीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नातून आर्थिक सक्षमता आणण्याचा प्रयत्न सुरू झाला. समस्या ओळखल्या सुधीर सन २००८ पासून हळद घेतात. हळदीत काढणीपासून ते शिजवणे, पॉलिश व प्रतवारी या महत्त्वाच्या प्रक्रिया आहेत. पूर्वी फारसे यांत्रिकीकरण नव्हते तेव्हा हळद शेतात शिजवल्यानंतर ती सांगली येथे मिलमध्ये आणून पॉलिश केली जायची. या संपूर्ण प्रक्रियेला विलंब व्हायचा. कणी हाती लागत नसल्याने काही प्रमाणात आर्थिक तोटा व्हायचा. आपणच मार्ग काढला तर काढणीपश्‍चात प्रक्रिया वेळेत, कमी श्रमात व मजूरबळात करता येईल असा विचार झाला. परंतु तितके भांडवल नसल्याने यात चार वर्षांचा काळ गेला. व्यवसायाची संधी

मैत्री जपली वसंत हा जवळचा मित्र. पण त्याच्याकडे पुरेसे भांडवल नव्हते. तरीदेखील त्याला सोबत घेऊन काम करताना पन्नास टक्के भागीदारी देण्याचे ठरवले. वसंत यांचे मूळ गाव कवठेमहांकाळ तालुक्यातील घोरपडी. दुष्काळी भाग असल्याने वडील वसगडे येथे स्थायिक झाले. सांगली बाजार समितीत ते हमाली काम करायचे. सुधीर सांगतात की इयत्ता सातवीत असल्यापासून आम्ही मैत्री जपली आहे. व्यवसायातील बाबी

प्रतिक्रिया अनेक वर्षांपासून यंत्राद्वारे प्रतवारी करीत आहे. त्यातून मजूरखर्चात १० टक्के बचत होत असून वेळेत काम पूर्ण होते. प्रतवारीमुळे हळदीला प्रति किलोस २० ते २५ रुपये अधिक दर मिळण्यासही मदत झाली आहे. - जितेंद्र प्रकाश पाटील हळद उत्पादक, नांद्रे, ता. मिरज छोट्या शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त सुधीर सांगतात की पॉलिशिंग व प्रतवारी करणारे मी आणलेले सांगली जिल्ह्यातील पहिले यंत्र असावे. त्यात गरजेनुसार काही बदलही केले. अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना अनेक वेळा यंत्रांच्या किमती परवडणाऱ्या नसतात. यंत्राची कार्यक्षमता पाहता तेवढी हळद उपलब्धताही अशा शेतकऱ्यांकडे होऊ शकत नाही. त्यामुळे आम्ही सुरू केलेल्या व्यवसायाचा त्यांना चांगला उपयोग होत आहे. पूर्वी प्रक्रियेतील काही बाबी शेतकऱ्यांना सांगली येथे जाऊन करून घ्याव्या लागत. त्या बंद खोलीत व्हायच्या. आम्ही मात्र त्यांच्यासमोर त्या करीत असल्याने शेतकऱ्यांत विश्‍वासार्हता तयार केली आहे. संपर्क ः सुधीर जाधव, ९७६७४५०००३ वसंत पडळकर, ९३२५५५१५२५