Sangola Khillar Bajar: सांगोल्यात भरतो जनवारांचा बाजार; काय आहे या बाजाराची खासियत? जाणून घ्या सविस्तर माहिती

बाजार समितीची स्थापना १९६० मध्ये झाली, तेव्हापासून हा बाजार भरतो. जनावरांचा आठवडे बाजार सुमारे ४२ एकर अशा विस्तीर्ण क्षेत्रावर भरतो. बाजारामध्ये खिल्लार गाई,बैल, संकरित गाई, म्हशी आणि शेळ्या-मेंढ्या असे स्वतंत्र विभाग केले आहेत. संपूर्ण क्षेत्राला कुंपण आहे. त्यामुळे खरेदीदार, व्यापारी आणि शेतकऱ्यांना सहजगत्या या बाजारात फिरणे, खरेदी-विक्री व्यवहार करणे आणि सुरक्षेच्यादृष्टीनेही चांगली सुविधा आहे. पत्र्याचे चार मोठे शेड लिलावासाठी आहेत. त्याशिवाय जनावरांना पिण्याच्या पाण्याची सोय, विजेची पुरेशी सोय याठिकाणी आहे. राज्याच्या अनेक भागांतून आणि राज्‍याबाहेरूनही बाजारात खरेदीदार, विक्रीदार आणि दलाल येथे येतात. रविवार बाजाराचा दिवस असला, तरी शनिवार दुपारपासून बाजार गजबजण्‍यास सुरुवात होते. विविध ठिकाणचे जनावरांचे मालक स्‍वतः किंवा एखाद्या विश्‍वासू माणसाकरवी मैदानावर जनावरे आणून ठेवतात. दुसऱ्या दिवशी, अर्थात पहाटेपासूनच सौद्यांना सुरुवात होते, रविवारी दुपारपर्यंत तेथे तळ असतो. बैल, गाईंशिवाय शेळ्या आणि मेंढ्याही विक्रीसाठी येतात. खरेदीदार ग्राहक आणि दलाल जनावरांची परीक्षा करतात. त्यामध्ये गाय कशी चालते, तिचे वशिंड कसे आहे, तिची कास, कासेजवळील शिरा, तिचे कान या गोष्‍टींची तपासणी केली जाते. त्याशिवाय बैलांच्या खरेदीत दातांची पाहणी केली जाते. किती दाती बैल, यावरुन बैलाचे वय समजते, गाय, बैल किंवा म्हशीच्या संपूर्ण शरीरावर नजर टाकून काही ठोकताळे व्यापारी तसेच शेतकरी बांधतात, त्यावरच बैल, गाय आणि म्हशींचे सौदे पार पडतात. महाराष्ट्राच्या विविध भागात बैलांच्या विविध जाती आहेत. पण त्यात खिल्लार ही काहीशी वेगळी, शेतीकामात अधिक उपयोगी ठरणारी जात आहे. विशेषतः खिल्लार बैलाचा विचार करता, हा बैल पांढराशुभ्र, दिसायला देखणा, कामाला काटक, दणकट आणि तितकाच चपळ तसेच वेगाने धावणारा बैल म्हणून ओळखला जातो. सांगोल्यासह पश्चिम महाराष्ट्रातील सांगली, कोल्हापूर, सातारा, पुणे या जिल्ह्यात या बैलांचे सर्वाधिक संगोपन होते. शेतीकामात तो सर्वाधिक उपयोगी ठरतोच, पण बैलगाडा शर्यतीत त्याला सर्वाधिक पसंती मिळते.